ACI Europe: Stambuł najbardziej ruchliwym portem w 2021 roku

W 2021 roku przez europejskie porty lotnicze przewinęło się o 1,4 mld mniej pasażerów niż w rekordowym przedpandemicznym 2019 roku. Ruch pasażerski wzrósł o 37 proc. w 2021 roku w porównaniu do 2020 roku, ale nadal jest to o 59 proc. mniej w porównaniu z 2019 roku. Nowy wariant koronariwusa – omikron – hamuje ożywienie ruchu pasażerskiego w obszarze Unii Europejskiej+. Lotniska regionalne odbudowują ruch pasażerski szybciej niż większe węzły lotnicze.

W pierwszej dziesiątce największych europejskich portów lotniczych pod względem liczby obsłużonych pasażerów w 2021 roku znajdują się:

1. Stambuł (36 988 563 pasażerów),
2. Moskwa-Szeremietiewo (30 943 456),
3. Paryż-CDG (26 201 698),
4. Amsterdam-Schiphol (25 492 633),
5. Moskwa-Domodiedowo (25 065 087),
6. Stambuł-Sabiha Gökçen (24 991 916),
7. Frankfurt (24 812 849),
8. Madryt (24 119 214),
9. Antalya (21 333 278),
10. Londyn-Heathrow (19 395 354).

– Po utracie 1,72 mld pasażerów w 2020 roku wszyscy mieliśmy duże nadzieje na silne ożywienie w 2021 roku. Jednak ubiegły rok okazał się kolejnym trudnym, ponieważ europejskie porty lotnicze straciły kolejne 1,4 mld pasażerów w porównaniu z 2019 rokiem. Oznacza to, że pozostają pod dużym stresem związanym ze słabością finansową, która jest spotykana w naszej branży – powiedział Olivier Jankovec, dyrektor generalny ACI Europe.

Wpływ delty i omikrona

Wariant koronawirusa – delta – zasadniczo ograniczył ruch pasażerski w pierwszej połowie 2021 roku. 77,7 proc. mniej pasażerów poleciało w podróż samolotem w porównaniu z 2019 roku, ponieważ przywrócono zakazy lotnicze i surowe ograniczenia w podróżowaniu, a większość rynków międzykontynentalnych pozostała nadal poza zasięgiem. Udostępnienie szczepionek w połączeniu z wprowadzonymi unijnymi certyfikatami szczepień i ponowne otwarcie rynku transatlantyckiego w listopadzie przyniosło ostatecznie poprawę ruchu pasażerskiego w drugiej połowie roku. Było mniejsze o 42,4 proc. niż w 2019 roku, ale omikron z powrotem przełamał w grudniu dynamikę wzrostu.

Podczas, gdy ruch pasażerski był na ścieżce stopniowej poprawy od czerwca (mniejszy o 66,3 proc.) do listopada (zmalał o 35,2 proc.) w porównaniu do poziomów sprzed pandemii, to w grudniu trend ponownie się odwrócił, spadek wzrósł o 9 punktów procentowych i osiągnął 39,2 proc. Wpływ omikrona był skoncentrowany na rynku UE 1 (UE/EOG, Wielka Brytania i Szwajcaria), na którym na lotniskach odnotowano spadek ruchu pasażerskiego o 44,1 proc. w grudniu w porównaniu do spadku o 38,1 proc. w listopadzie. Wariant nie zapobiegł skromnym wzrostom w pozostałej części Europy 2 (Albania, Armenia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Gruzja, Izrael, Kosowo, Macedonia Północna, Mołdawia, Czarnogóra, Rosja, Serbia, Turcja, Ukraina i Uzbekistan). Tam liczba pasażerów zmniejszyła się o 17,1 proc. w grudniu w porównaniu do 19 proc. w listopadzie.

– Odruchowa reakcja wielu rządów, które zignorowały wytyczne ECDC i pospieszyły z ponownym nałożeniem zakazów podróżowania i innych ograniczeń, w tym dotyczących podróży wewnątrzeuropejskich, zahamowały odbudowę ruchu. Jednak te ograniczenia w podróżowaniu nie przyczyniły się do powstrzymania rozprzestrzeniania się omikrona, co zostało potwierdzone w zeszłym tygodniu przez WHO, a także potwierdzono w niedawnym raporcie Oxera & Edge Health4 dotyczącym sytuacji w Wielkiej Brytanii – dodał Jankovec.

Rynek UE+ a reszta Europy

W 2021 roku w portach lotniczych na rynku UE+ ruch pasażerski wzrósł o 29,2 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem, ale nadal utrzymuje się na poziomie -64,6 proc. w porównaniu z poziomem sprzed pandemii. W odniesieniu do 2019 roku najsilniejsze roczne wyniki osiągnęły lotniska w Grecji (-46,8 proc.), Rumunii (-52,7 proc.), Luksemburgu (-53,9 proc.), Cyprze (-55,6 proc.), Bułgarii (-55,9 proc.) – następnie Hiszpania (-56,4 proc.) i Portugalia (-57,9 proc.). Na drugim końcu spektrum największe straty w ruchu pasażerskim poniosły lotniska w Finlandii (-80,5 proc.), Wielkiej Brytanii (-78,1 proc.), Czechach (-74,8 proc.) i Irlandii (-74,4 proc.). Spowodowane jest to wprowadzaniem surowych ograniczeń w podróżowaniu nałożonych przez te kraje.

Tymczasem porty lotnicze w pozostałej części Europy znacznie przewyższyły średnią europejską, przy czym ruch pasażerski wzrósł o 59,4 proc. w 2021 roku w porównaniu z poprzednim rokiem i pozostał na poziomie zaledwie -34,4 proc. w porównaniu z 2019 rokiem.

Wynikało to z ogólnie mniej surowych ograniczeń podróży. W porównaniu z 2019 rokiem najlepsze wyniki odnotowały lotniska w Rosji (-24,4 proc.) i Armenii (-29,3 proc.). Porty lotnicze w Izraelu (-72,9 proc.) był wyjątkami, ze względu na długotrwające zamknięcie granic dla podróżnych z zagranicy.

Zmiany na najlepszej piątce na koniec roku

W czwartym kwartale 2020 roku i pierwszym 2021 roku pięcioma najbardziej ruchliwymi europejskimi lotniskami były porty lotnicze w Turcji i Rosji. Przez cały rok 2021 główne lotnisko w Stambule (spadek o 46 proc. w porównaniu do 2019 roku) było najbardziej ruchliwym europejskim lotniskiem. Następnie Moskwa-Szeremietiewo (-38 proc.). Ostatecznie Paryż-CDG (-65,6 proc.) zajął trzecie miejsce a Amsterdam-Schiphol (-64,4 proc.) czwarte. Moskwa-Domodiedowo (spadek ruchu o 11,3 proc.) uplasowała się na 5 miejscu.

Port lotniczy Londyn-Heathrow, który zanotował spadek aż o 76 proc. ponownie dołączył do pierwszej piątki w listopadzie 2021 roku, kiedy granice Stanów Zjednoczonych zostały otwarte. Otwarcie lotów atlantyckich nie wpłynęło na rezultat lotniska we Frankfurcie (-64,8 proc.), które w 2021 roku przez cały rok utrzymywało siódmą lokatę. Do grudnia 2021 roku na pierwszym miejscu utrzymywał się Stambuł, a za nim Paryż-CDG), Londyn-Heathrow, Madryt i Amsterdam-Schiphol.

Regionalne porty szybciej się odradzały

Mniejsze regionalne lotniska odradzają się w szybszym tempie od zeszłego lata w porównaniu z większymi lotniskami. Odzwierciedla to fakt, że poza rynkiem transatlantyckim wiele rynków międzykontynentalnych pozostaje de facto zamkniętych z powodu poważnych ograniczeń w podróżowaniu, a ożywienie na rynkach wewnątrzeuropejskich i krajowych jest w dużej mierze napędzane przez podróże rekreacyjne i „odwiedzanie przyjaciół i krewnych”. W 2021 roku na lotniskach kategorii 4 (mniej niż 5 mln pasażerów rocznie) liczba pasażerów spadła o -53,5 proc. w porównaniu z wynikiem sprzed pandemii, podczas gdy lotniska kategorii 1 (ponad 20 mln pasażerów rocznie) odnotowały spadek aż o 63,3 proc.

W ostatnich miesiącach roku przepaść pogłębiła się. W grudniu 2021 r. w portach lotniczych kategorii 4 ruch pasażerski zmniejszył się o -18,1 proc. w porównaniu ze spadkiem o -43,4 proc. w przypadku lotnisk kategorii 1. Wyspiarskie regionalne porty lotnicze i inne przyciągające przewoźników niskokosztowych czy czarterowych ogólnie osiągnęły najlepsze wyniki w grudniu 2021 roku w porównaniu do poziomów w 2019 roku, w tym: Ajaccio (+46,4 proc.), Hammerfest (+8,9 proc.), Calvi (+8 proc.), Mykonos (-4,3 proc.), Menorka (-4,3 proc.), Palermo (-5,6 proc.), Ponta Delgada (-10,9 proc.), Fuerteventura (-13,1 proc.) i Turyn (-13,6 proc.).

Ruch towarowy i lotniczy

Ruch przewozów towarowych w 2021 roku wzrósł o 21,8 proc. w całej europejskiej sieci portów lotniczych w porównaniu z ubiegłym rokiem i wyniósł o 7,7 proc. powyżej poziomów sprzed pandemii. Niewielkie różnice wystąpiły między rynkiem UE+ a resztą Europy. Liczba operacji lotniczych wzrosła o 23,3 proc. w porównaniu z 2020 rokiem, ale spadła o 48 proc. w porównaniu z poziomem notowanym w 2019 roku.

Optyka ACI Europe na 2022

– Niepewność co do rozwoju pandemii pozostaje znaczna i ogranicza widoczność w najlepszym razie na kilka miesięcy. Na razie wpływ omikrona jest nadal bardzo duży, ponieważ linie lotnicze wycofują loty i zmniejszają przepustowość w odpowiedzi na słabszy popyt w tradycyjnie niskim sezonie. Oznacza to, że pierwszy kwartał będzie rozczarowujący, ale mamy nadzieję, że w miarę zbliżania się wiosny ruch lotniczy poprawi się. To, czy stanie się to wcześniej, zależy od tempa, w jakim można znieść ograniczenia w podróżowaniu. Wiele krajów m.in. Wielka Brytania, Irlandia i Szwecja zmierzają w tym kierunku, ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia – powiedział Olivier Jankovec.

Dyrektor generalny ACI Europe dodał, że przyjęcie przez UE zaktualizowanego zalecenia w sprawie podróży wewnątrzeuropejskich poprawi stabilność finansową przewoźników europejskich. Będzie to jednak bez znaczenia, jeśli rządy będą wprowadzać nagłe obostrzenia, tak jak ostatnio.