Armenia. Wizz Air vs ULC. Kto ma rację?

Unia Europejska i Armenia podpisały 15 listopada 2019 r. umowę w sprawie wspólnej przestrzeni powietrznej "opartej na wspólnych wysokich standardach w zakresie bezpieczeństwa lotniczego, ochrony lotnictwa i zarządzania ruchem lotniczym". Umowa została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 1 grudnia 2021 r, lecz w dalszym ciągu ma status „akt oczekujący”.

Umowa przewiduje, że armeńscy i unijni przewoźnicy lotniczy będą mogli, bez dodatkowych wymogów, obsługiwać bezpośrednie loty między dowolnym miejscem w UE i dowolnym portem lotniczym w Armenii. Oprócz tego wszystkie restrykcje i ograniczenia dotyczące lotów między Armenią a UE miały zostać zniesione, a postanowienia dotyczące otwartej i uczciwej konkurencji mają zagwarantować równe warunki działalności wszystkich operatorów.

Armenia zobowiązała się, że będzie w dalszym ciągu dostosowywać swoje ustawodawstwo do unijnych przepisów i norm lotniczych w takich dziedzinach, jak bezpieczeństwo lotnicze, zarządzanie ruchem lotniczym, ochrona lotnictwa, środowisko, uregulowania gospodarcze, konkurencja, ochrona konsumentów i aspekty społeczne. Implementowanie przez Armenię unijnego ustawodawstwa lotniczego będzie odbywać się w dwóch fazach. Przestrzeganie przez Armenię odpowiednich wymogów i norm UE jest monitorowane przez Komisję Europejską za pomocą ocen technicznych, a także inspekcji zgodności przeprowadzanych przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) w zakresie bezpieczeństwa lotniczego.

Wizz Air wskazuje na umowę o otwartym niebie

Wizz Air od razu po ogłoszeniu nowego połączenia udostępnił możliwość kupna biletów w swoim systemie rezerwacyjnym. Następnego dnia Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego wydał komunikat, że węgierski przewoźnik nie posiada wymaganego przepisami prawa, a konkretnie mówiąc art. 191 ust. 2 ustawy Prawo lotnicze, zezwolenia eksploatacyjnego, które jest potrzebne do realizacji lotów między Polską a Armenią. Po wydaniu komunikatu, w systemie rezerwacyjnym przewoźnika pojawiła się adnotacja, że „trasa oczekuje na zatwierdzenie regulacyjne”. Prezes ULC zaznaczył w komunikacie, że obecnie trwa postępowanie administracyjne wszczęte na wniosek przewoźnika, aby Urząd wydał stosowne zezwolenie, które pozwoli węgierskiemu operatorowi swobodnie wykonywać połącznia lotnicze między Katowicami a Erywaniem.

Wizz Air stara się uspokajać pasażerów, że loty z Pyrzowic do Armenii rozpoczną się zgodnie z planem, o czym przedstawiciel linii powiedział w rozmowie z portalem „Fly4Free”. W twierdzeniach przewoźnika jest jednak kilka błędów, np. że umowa lotnicza o otwartym niebie między Armenią a Unią Europejską została zawarta 20 grudnia ubiegłego roku, kiedy ormiański rząd notyfikował Komisji Europejskiej ratyfikację 11 stycznia br. 16 stycznia Wizz Air miał złożył do ULC wniosek o wydanie pozwolenia na loty do stolicy Armenii.

Obecnie loty między Polską a Armenią reguluje umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii o cywilnej komunikacji lotniczej, która została sporządzona w Warszawie 27 stycznia 1998 r. i weszła w życie 6 maja 1999 r. Jednakże w przypadku analizy przepisów bilateralnej umowy trzeba wziąć pod uwagę także zapisy umowy między Wspólnotą Europejską a Republiką Armenii dotyczącą pewnych aspektów przewozów lotniczych, podpisaną w Brukseli 9 grudnia 2008 r.

Stosownie do przepisów umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii o cywilnej komunikacji lotniczej, każda ze stron umowy może wyznaczyć jednego przewoźnika lotniczego, który będzie uprawniony do realizowania przewozów lotniczych pomiędzy terytoriami Polski i Armenii. Jest to tzw. monodesygnacja. Bilateralna umowa ogranicza zatem liczbę przewoźników lotniczych, którym mogą być przyznane prawa przewozowe.

Zgodnie z Załącznikiem do zawartej między dwoma rządami mowy, wyznaczonym przez polski rząd przewoźnikiem do realizacji lotów są Polskie Linie Lotnicze LOT. Polski przewoźnik realizuje regularne rejsy łączące warszawskie Lotnisko Chopina z portem Zvarnoot w Erywaniu. W ramach upoważnienia LOT do Erywania może latać z międzylądowaniem w jednym punkcie pośrednim, a także lecieć ze stolicy Armenii do kolejnego punktu docelowego. Ze strony armeńskiej upoważnienie posiadają Armeńskie Linie Lotnicze, które już nie istnieją.

ULC sprawdza, czy umowa UE – Armenia jest już wiążąca

Karina Lisowska, rzecznik prasowa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, powiedziała Rynkowi Lotniczemu, że termin wydania decyzji administracyjnej (upoważnienie eksploatacyjnego na loty Katowice – Erywań) będzie uzależniony od zakresu czynności, które muszą zostać podjęte w celu zebrania pełnego materiału dowodowego oraz rzetelnego wyjaśnienia okoliczności prawnych i faktycznych.

Zgodnie z art. 35 Kodeksu postępowania administracyjnego sprawy wymagające przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego powinny zostać zakończone w terminie 1 miesiąca (30 dni) a sprawy szczególnie skomplikowane w terminie 2 miesięcy (60 dni). Przy czym do tych terminów nie zalicza się okresów opóźnień wynikających z przyczyn niezależnych od organu. W tym zakresie Prezes ULC jest w kontakcie z wnioskodawcą, który jest informowany o przebiegu postępowania. W toku postępowania wnioskodawca zawsze otrzymuje zawiadomienie o przyjęciu wniosku i o możliwości czynnego udziału w sprawie.

Zatem na każdym etapie postępowania przewoźnik będzie posiadać informację, jakie czynności są podejmowane i jaki jest planowany termin jej zakończenia. Wizz Air jest przekonany, że zezwolenie regulacyjne zostanie wydane przez Prezesa ULC na długo przed planowanym startem trasy. Inauguracyjny rejs linie planują zrealizować 29 kwietnia.

Skontaktowaliśmy się z Urzędem Lotnictwa Cywilnego, aby dowiedzieć się, czy umowa lotnicza między Unią Europejską a Armenią ma w przypadku lotów Wizz Aira zastosowanie. Uzyskaliśmy odpowiedź, że przeprowadzana jest obecnie weryfikacja, czy ULC może zastosować przywoływane przez przewoźnika przepisy o tymczasowym obowiązywaniu, gdyż jak wskazała Karina Lisowska, Polska do tej pory nie dokonała wymaganej ratyfikacji.

– Zgodnie z posiadanymi informacjami, przedmiotowa Umowa nie została jeszcze ratyfikowana przez Polskę. Aktualnie prowadzone są czynności weryfikacyjne celem ustalenia, czy przedmiotowa umowa może być tymczasowo stosowana zgodnie z jej art. 30 ust. 4 w zw. z art. 30 ust. 5 – powiedziała rzecznik prasowa ULC.

KE: Umowa jest już wiążąca

Zapisy porozumienia wskazują, że po podpisaniu umowy lotniczej obie strony mogą od razu w pełni korzystać z tzw. „trzeciej i czwartej wolności lotniczej”. Oznacza to, że unijne i armeńskie linie lotnicze mogą świadczyć nieograniczoną liczbę bezpośrednich usług lotniczych między dowolnym punktem na terenie Unii a dowolnym punktem w Armenii i odwrotnie.

– Umowa ma zastosowanie administracyjne od dnia 11 stycznia 2023 r., kiedy Armenia poinformowała Radę, że ją ratyfikowała – przekazała nam rzeczniczka Komisji Europejskiej ds. Transportu. Jak dotąd umowę ratyfikowało pięć państw członkowskich Unii Europejskiej. Umowa została potwierdzona przez parlamenty Austrii, Czech, Estonii, Łotwy, Holandii oraz Węgier. Hiszpania i Słowacja złożyły deklarację ratyfikacji.

– Ratyfikacja przez każde państwo członkowskie to długi proces. Dlatego umowa zaczyna obowiązywać po wejściu w życie odpowiedniej decyzji Rady, chociaż wszystkie państwa członkowskie nie zakończyły swoich wewnętrznych procedur i nie zgłosiły swoich instrumentów ratyfikacyjnych Sekretarzowi Generalnemu Rady Europejskiej, który jest depozytariuszem dokumentów – dodała przedstawicielka Komisji Europejskiej.

W tej sytuacji, jeśli pod uwagę weźmie się, że w przypadku członkowska jakiegoś państwa w UE obowiązuje zasada prymatu prawa wspólnotowego, Wizz Air ma rację i zastosowane powinny zostać przepisy unijnej umowy o tymczasowym obowiązywaniu. Natomiast, jeśli ULC stwierdzi, że brak ratyfikacji polską ustawą umowy międzynarodowej oznacza brak jej obowiązywania, zastosowanie będzie miała bilateralna umowa Polski z Armenią.

Po spełnieniu przez Armenię wszystkich odpowiednich wymogów i norm unijnych, ormiańscy przewoźnicy będą mogli również obsługiwać loty między państwami członkowskimi UE, pod warunkiem, że taka operacja będzie zawierała port lotniczy w Armenii. Ormiański przewoźnik będzie mógł wykonywać np. taką rotację Erywań – Kopenhaga – Bruksela. Takie uprawnienia otrzymają również unijni przewoźnicy, którzy będą mogli latać do punktów docelowych w Armenii i poza nią. W tym przypadku, unijny przewoźnik np. PLL LOT będzie mógł zaoferować następującą rotację: Warszawa – Erywań – Dubaj.