CPK: 131,7 mld zł wydatków do 2032 r. Jest uchwała rządu!

Uchwalony przez rząd Program Wieloletni Centralnego Portu Komunikacyjnego na lata 2024-2032 ustanawia ramy finansowe i warunki realizacji zamierzeń państwa w zakresie CPK. Zapisane w Programie finansowanie pozwoli m.in. na kontynuację zaawansowanych już prac projektowych (w przypadku Łodzi także trwających prac w terenie), a także wykup nieruchomości i realizację właściwych robót budowlanych. 

Poprzednia wersja Programu, która została uchwalona w październiku 2023 roku, dotyczyła lat 2024-2030, czyli okresu o dwa lata krótszego. Niezbędna aktualizacja przyjęta przez obecny rząd została opracowana m.in. na podstawie szczegółowych wewnętrznych analiz i raportu z badania dotychczasowej działalności spółki CPK, które zostały wykonane w 2024 r.  

– W zaktualizowanym Programie Wieloletnim na lata 2024-2032 przyjęliśmy możliwe do dotrzymania harmonogramy prac CPK. Urealnione zostały również założenia finansowe Programu, co pozwoli nam krok po kroku zrealizować projekt CPK – mówi Dariusz Klimczak, minister infrastruktury.   

Realna budowa portu lotniczego      

W wyniku weryfikacji zaawansowania Programu CPK dokonano zmniejszenia planowanych wydatków w formie emisji obligacji w kolejnych latach. W aktualizacji Programu maksymalna roczna wartość zaangażowania Skarbu Państwa w tej formie wynosi ok. 11,5 mld zł, podczas gdy wcześniej było to ponad 13 mld zł.     

Jak wynika z przyjętego Programu Wieloletniego, do 2032 r. wartość planowanych inwestycji lotniskowych CPK to 42,7 mld zł. Urealniony harmonogram zakłada uruchomienie Lotniska CPK – zintegrowanego z podziemnym dworcem kolejowym – w 2032 r.   

Aktualizacja Programu przewiduje, że w 2032 r. zakończą się testy systemów i procesy certyfikacji lotniska. Wtedy ma ono być administracyjnie i organizacyjnie gotowe do uruchomienia, co oznacza, że zakończenie budowy musi nastąpić co najmniej kilka miesięcy wcześniej.       

Program przewiduje środki na budowę terminala pasażerskiego, który w pierwszym etapie umożliwi obsługę do 34 mln pasażerów rocznie.       

Według prognoz Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Lotniczych (IATA), które są obecnie aktualizowane, taka przepustowość jest wystarczająca co najmniej do końca 2035 r. W ramach etapowania inwestycji jest przewidziane jej zwiększenie o kolejnych 10 mln pasażerów, czyli do 44 mln osób rocznie. Projekt budowlany lotniska, dla którego dobiegają właśnie końca odbiory, zakłada, że rozbudowa jest możliwa bez istotnego wpływu na prowadzone operacje lotnicze.       

Powierzchnia terminala pasażerskiego została dostosowana do niezbędnej przepustowości i wynosi teraz 400 tys. mkw. W ramach inwestycji lotniskowych planowana jest budowa m.in. dwóch równoległych dróg startowych o długości 3.800 m każda wraz z systemem dróg kołowania i płyt postojowych.       

Nowe podejście do budowy linii kolejowych      

Aktualizacja Programu Wieloletniego zakłada, że na finansowanie komponentu kolejowego CPK, w tym budowę kolejowej linii „Y”, która połączy Warszawę z Lotniskiem CPK, Łodzią, a dalej – rozwidlając się w Sieradzu – z Wrocławiem i Poznaniem, zostanie przeznaczonych ponad 76,8 mld zł – z emisji obligacji i dofinansowania UE.      

Parametry wspólne dla nowych linii Kolei Dużych Prędkości CPK to m.in. prędkość projektowa do 350 km/h i elektryfikacja w niewystępującym dziś na sieci kolejowej w Polsce systemie 25 kV prądu przemiennego, a na krótkich odcinkach, stycznych z istniejącą siecią, stosowanym obecnie 3 kV prądu stałego. Celem projektowanych linii KDP jest umożliwienie przejazdu w relacjach obsługujących największe potoki pasażerskie szybkimi połączeniami w czasie do 100 minut.      

Program zakłada, że do końca 2032 r. zostanie uruchomiona pierwsza linia KDP z Warszawy do Łodzi (wraz z 4,6-kilometrowym tunelem w tym mieście) oraz stacją kolejową CPK zintegrowaną z terminalem Lotniska. Roboty budowlane dla tunelu w Łodzi już się rozpoczęły, dla dworca pod Lotniskiem CPK gotowy jest projekt budowlany. Dla pozostałej części odcinka Warszawa – Łódź (oraz innych fragmentów „Y”) dokumentacja budowlana jest opracowywana. Szacowany czas przejazdu pociągu z Warszawy Centralnej do CPK to 20 min, a do Łodzi – ok.  40 min.      

– Wersja Programu Wieloletniego przygotowana przez naszych poprzedników nie przewidywała uruchomienia jednocześnie z linią Warszawa – CPK – Łódź ponad 9-kilometrowego tunelu pod Odolanami, na zachodnim wylocie ze stolicy. Planowano więc otworzyć lotnisko z obsługą kolejową poprzez łącznicę do istniejącej linii kolejowej w rejonie Brwinowa, co znacząco wydłużyłoby czas przejazdu. Zmiana na lepsze jest taka, że obecnie w Programie są pieniądze także na tunel pod Odolanami – mówi wiceminister infrastruktury Maciej Lasek, pełnomocnik rządu ds. CPK.      

Program Wieloletni z października 2023 roku nie obejmował swoim zakresem także budowy łącznic między Centralną Magistralą Kolejową i lotniskiem CPK. Dopiero obecnie w spółce trwają zaawansowane analizy w celu przyspieszenia budowy łączników kolejowych z CMK, które umożliwią wygodniejszy dojazd na Lotnisko CPK od strony Krakowa i Katowic.      

– Wbrew rozpowszechnianym informacjom Program Wieloletni 2024-2030 z października 2023 r. nie uwzględniał budowy 2 tys. km nowych linii kolejowych. W praktyce nie przewidywał nawet rozpoczęcia prac przygotowawczych dla ok. 1/4 długości tych linii. Zakładał wybudowanie do 2030 r. ok. 130 km linii KDP. W poprzedniej wersji wszystkie umowy na roboty budowlane na odcinku Łódź – Wrocław planowano zawrzeć do 2030 r., jednocześnie nie przewidując finansowania całości robót – podkreśla dr Filip Czernicki, prezes spółki CPK.      

Jak jest teraz? Przesunięcie środków i wydłużenie perspektywy Programu z 2030 r. do 2032 r. umożliwi w trakcie jego trwania zakończenie robót budowlanych na łącznie ok. 320 km linii KDP. Środki założone w aktualizacji Programu zakładają wybudowanie do 2032 r. odcinków: z Warszawy przez Łódź i Sieradz do Wrocławia, a także większość robót na odcinku Sieradz – Poznań. Dla porównania: wcześniej budowę odcinka między Sieradzem i Poznaniem zaplanowano w formule PPP, przy czym nie zagwarantowano środków na ten cel.

Co oprócz kolejowej linii „Y”      

Przyjęty Program Wieloletni wskazuje odcinki – poza linią „Y” – o łącznej długości ok. 880 km, dla których przewidziano kontynuację prac przygotowawczych: projektowych lub przedprojektowych. Te pierwsze dotyczą dwóch odcinków: między Katowicami i granicą (w kierunku czeskiej Ostrawy) na Śląsku oraz Łętownia – Rzeszów na Podkarpaciu.       

Wśród tych, dla których w nowym Programie ujęto dokumentacje przedprojektowe, znajdują się liczne trasy, np. CMK-Północ, czyli przedłużenie Centralnej Magistrali Kolejowej w kierunku Trójmiasta, a także np. CPK – Warka, Radom – Iłża – Kunów, Ostrołęka – Łomża – Giżycko, Trawniki – Krasnystaw – Zamość – Tomaszów Lubelski do granicy Ukrainą oraz Żarów – Świdnica – Wałbrzych do granicy z Czechami.      

Co ważne, spółka CPK wspólnie z PKP Polskimi Liniami Kolejowymi (PKP PLK) uruchomiła pod egidą Ministerstwa Infrastruktury projekt Zintegrowanej Sieci Kolejowej. Zakończenie analiz związanych z ZSK planowane jest w I kwartale 2026 r. i będzie stanowić podstawę dla rozporządzenia wyznaczającego kolejowe priorytety inwestycyjne po ukończeniu linii „Y”. Znajdą one odzwierciedlenie w kolejnym etapie Programu Wieloletniego CPK (po 2032 r.).      

Program zakłada zapewnienie taboru kolejowego na pierwsze lata funkcjonowania KDP. Na uruchomienie tzw. poolu taborowego rządowy dokument przewiduje do 2032 r. 1,7 mld zł wkładu spółki CPK. Wyszczególniona w Programie koncepcja zakłada minimalizację udziału skarbowych papierów wartościowych na rzecz finansowania komercyjnego. 

KDP nie służą do walki z wykluczeniem transportowym 

Model Kolei Dużych Prędkości zakłada połączenie dużych aglomeracji szybkimi pociągami (w przypadku Polski poruszającymi się z prędkością eksploatacyjną do 320 km/h), które zatrzymują się na ograniczonej liczbie przystanków. Nigdzie na świecie pociągi KDP nie były i nie są skutecznym narzędziem do walki z wykluczeniem transportowym mniejszych ośrodków miejskich. Do tego potrzebne są przemyślane inwestycje na potrzeby kolei niższych kategorii – regionalne i aglomeracyjne – które odbywają się jednocześnie i w sposób skoordynowany z budową KDP. 

Ogłoszona w tym roku przez Ministerstwo Infrastruktury kolejowa koncepcja „Polski trzech godzin” zakłada zapewnienie – za sprawą wspólnych, skoordynowanych i partnerskich inwestycji PLK i CPK – czasu przejazdu do ok. 3 godz. między głównymi ośrodkami miejskimi. Efektem będzie możliwość odbycia podróży koleją przez całą Polskę jako rozwiązania konkurencyjnego wobec transportu drogowego. Będą to połączenia dużych miast także niezależnie od Warszawy – w układzie policentrycznym. ​ 

Z kolei realizowana jednocześnie koncepcja „Polski 100 minut” wymaga nowej infrastruktury CPK (w tym kolejowej linii „Y” Warszawa – CPK - Łódź – Wrocław / Poznań) i linii modernizowanych przez PKP PLK. Te linie kolejowe zapewnią dojazd z Warszawy do największych miast w Polsce, np. Wrocławia, Poznania, Katowic, Krakowa, Gdańska i Białegostoku w czasie do 1 godz. i 40 minut. 

Mniejsze miasta zyskają na inwestycjach kolejowych CPK 

Program inwestycyjny CPK nie zakłada wykluczenia mniejszych miejscowości – wręcz przeciwnie. Niektóre miasta leżące w bezpośrednim sąsiedztwie linii „Y” (np. Kalisz, Sieradz i Pleszew) będą beneficjentami nowej infrastruktury, tzn. otrzymają z nią bezpośrednie połączenie za sprawą łącznic do istniejących linii kolejowych. Dzięki nim pociągi kursujące po linii KDP będą mogły obsłużyć istniejące stacje. 

Podejście zaproponowane w ramach projektowania polskiej sieci kolejowej, bierze pod uwagę najlepsze wzorce zachodnioeuropejskie. Zakładają one rozwiązania służące skomunikowaniu najbardziej odległych części kraju przez najszybsze pociągi, jak też łącznice kolejowe umożliwiające zatrzymania w mniejszych ośrodkach. Takie rozwiązania kolejowe są realizowane i rozwijane z powodzeniem m.in. we Francji. 

Równolegle realizowany przez PKP PLK będzie Program Kolej+, którego podstawowy cel to przeciwdziałanie wykluczeniu transportowemu i uzupełnienie sieci kolejowej o połączenia dla miejscowości powyżej 10 tys. mieszkańców z miastami wojewódzkimi. Program jest skierowany przede wszystkim do jednostek samorządu terytorialnego i związków metropolitalnych, które będą zainteresowane rozwojem infrastruktury kolejowej na swoim terenie, przy uwzględnieniu potrzeb komunikacyjnych mieszkańców. 

Budżet Programu to ok. 13,3 mld zł, w tym 11,2 mld zł stanowią środki z dokapitalizowania PLK, a ok. 2 mld zł pochodzi od samorządów.  

Inwestycje w drogi wokół lotniska        

Uchwalony przez rząd Program Wieloletni CPK zakłada 2,6 mld zł na drogi o długości ok. 90 km. Połączą one CPK z siecią dróg publicznych. Planowane nakłady dotyczące pozyskania gruntów i budowy dróg dojazdowych do CPK (w tym węzłów) będą finansowane ze skarbowych papierów wartościowych.      

Jednocześnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) w ramach Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych do 2030 r. (z perspektywą do 2033 r.) zrealizuje projekty, które pozwolą na sprawną obsługę transportową inwestycji CPK. Znajdują się wśród nich np. poszerzenie autostrady A2 między Warszawą i Łodzią o dodatkowy pas ruchu w każdą stronę i Obwodnica Aglomeracji Warszawskiej.      

W ramach tzw. inwestycji komplementarnych lotniska zaplanowana jest realizacja projektów zapewniających zasilanie portu lotniczego w energię elektryczną i paliwo oraz systemy ogrzewania i chłodzenia.       

Airport City i Cargo City    

Wbrew pojawiającym się w przestrzeni publicznej informacjom w najnowszym Programie nie zamrożono inwestycji związanych z projektem urbanistycznym Airport City i hubem logistycznym Cargo City. Na inwestycje rozwojowe przewidziany jest wkład własny spółki w wysokości 783 mln zł, przy założeniu konieczności pozyskania finansowania zewnętrznego dla przyszłych przedsięwzięć o charakterze komercyjnym.    

Fazy do realizacji Airport i Cargo City w ramach uchwalonego Programu to prace koncepcyjne, przygotowawcze i uzbrojenie terenu oraz przygotowanie dokumentacji projektowej wraz z niezbędnymi pozwoleniami.    Zgodnie z założeniami planowane jest sfinansowanie budowy obiektów okołolotniskowych w modelu spółek celowych. Skala inwestycji w obiekty położone na terenie Airport City i Cargo City realizowana przez spółkę CPK będzie określona na kolejnych etapach prac projektowych i uzależniona m.in. od zidentyfikowanych potrzeb rynkowych.      

Aktualizacja Programu Wieloletniego 2024-2032 wejdzie w życie następnego dnia po ogłoszeniu w Monitorze Polskim. Następnie sporządzony zostanie Dokument Wdrażający, który zawierać będzie harmonogramy realizacji i budżety poszczególnych przedsięwzięć przyjęte na podstawie zaktualizowanego Programu Wieloletniego.