ICAO: 193 kraje za zerową emisją CO2 w 2050 r. Zobowiązanie niewiążące

Oświadczenie jest historyczne, gdyż wszyscy członkowie zagłosowali za i pojawia się po kilku latach planowania i przygotowań po osiągnięciu historycznego porozumienia w Paryżu w 2015 roku.

Zrównoważony rozwój był głównym celem Zgromadzenia, a długoterminowy cel lotniczy w zakresie zerowej emisji netto dwutlenku węgla został przyjęty przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Transportu Lotniczego (IATA) w październiku 2021 r. Jednak wsparcie ICAO podkreśliło znaczenie zmian wymaganych przez rządy poszczególnych państw w celu wspierania zrównoważonego lotnictwa. Jest to znaczący krok naprzód w stosunku do poprzedniego celu klimatycznego ICAO, jakim był wzrost neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla z 2020 r. i 2-proc. roczna poprawa efektywności paliwowej do 2050 r. Stary cel został wyznaczony podczas 37. Zgromadzenia Ogólnego w 2010 r.

– Przyjęcie przez państwa nowego długoterminowego celu dotyczącego dekarbonizacji transportu lotniczego, w następstwie podobnych zobowiązań ze strony grup branżowych, znacznie przyczyni się do zielonej innowacji i wdrażania założeń, które należy przyspieszyć w nadchodzących dziesięcioleciach, aby ostatecznie osiągnąć bezemisyjne loty – powiedział przewodniczący Rady ICAO, Salvatore Sciacchitano.

– Kraje osiągnęły ogromny i bardzo ważny postęp dyplomatyczny podczas tego wydarzenia, a także w kwestiach o kluczowym znaczeniu dla przyszłego zrównoważonego rozwoju naszej planety i systemu transportu lotniczego, który służy i łączy jej populacje – dodał Sekretarz Generalny Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Juan Carlos Salazar. Chociaż wszystkie 193 kraje zaakceptowały wprowadzony cel, ostatecznie nie jest on wiążący ze względu na nieregulacyjną rolę IACO, która nie wymaga od krajów dotrzymania zobowiązania i zarządzania emisjami.

Osiągnięcie zerowej emisji

Osiągniecie zerowej emisji netto dwutlenku węgla stały się gorącym tematem w branży lotniczej w ostatnich latach, z obszerną listą linii lotniczych i krajów zobowiązujących się do realizacji różnych celów w zakresie ograniczenia poziomu zanieczyszczenia, zwiększając przy tym presję na ICAO. Według badań przeprowadzonych przez Międzynarodową Radę ds. Czystego Transportu (ICCT), przemysł lotniczy odpowiada obecnie za około 2,4 proc. światowych emisji pochodzących z paliw kopalnych. Osiągnięcie zerowych emisji netto zależy od kilku metod redukcji dwutlenku węgla, w tym opracowywania i wdrażania innowacyjnych technologii oraz dalszych inwestycji w zrównoważone paliwa lotnicze (SAF).

Paliwo SAF odnotowało wzrost zainteresowania przez linie lotnicze. W 2016 roku z wykorzystaniem ekopaliwa odbyło się 500 lotów rocznie, a w ubiegłym roku prawie 450 tys. takich rejsów. Wytyczne IATA szacują, że SAF może przyczynić się do redukcji około 65 proc. emisji wymaganych, aby osiągnąć zerową emisję netto CO2 w 2050 roku. Płynne ekologiczne paliwo produkowane jest z olejów odpadowych, tłuszczów, roślin
niespożywczych oraz materiałów syntetycznych. Jego zrównoważony charakter wynika z wykorzystania surowców, które nie wpływają na degradację lasów, zasoby żywności ani wody. Przez cały cykl życia surowców biogennych paliwa, emisje dwutlenku węgla są ponownie absorbowane przez rośliny, redukując tym samym wytwarzane emisje lotnicze nawet o 80 proc.

Grupa Zadaniowa ds. Czystego Powietrza (CATF) zakwestionowała zrównoważony charakter paliw biogenicznych, stwierdzając w niedawnym badaniu, że produkcja SAF na dużą skalę może zwiększyć popyt na uprawy niespożywcze, zmuszając rolników do powiększenia swoich obecnych gruntów rolnych. CATF zauważa, że potrzebne są dalsze badania i finansowanie, aby zaspokoić prognozowane globalne zapotrzebowanie na zrównoważone paliwa.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Przewoźników Lotniczych (IATA) informuje, że nie przewiduje się dalszych postępów, dopóki polityka międzynarodowa nie stanie się bardziej wszechstronna, prawdopodobnie dopiero w latach 30. XXI wieku, choć IATA uważa za wykonalne zastąpienie prawie wszystkich paliw kopalnych wykorzystywanych w przemyśle lotniczym przez SAF do 2050 r.

Zmiany w CORSIA

Członkowie ICAO podkreślili znaczenie bezpiecznego finansowania i inwestycji środków na rzecz redukcji emisji, w tym wsparcia dla programu równoważenia i redukcji emisji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA), który przeszedł pierwszy i gruntowny przegląd podczas zakończonego zgromadzenia.

Obecnie w „fazie pilotażowej” 118 państw członkowskich zgłosiło się na ochotnika do udziału w programie „CORSIA” od stycznia 2023 r., aby zharmonizować międzynarodowe cele w zakresie zrównoważenia emisji dwutlenku węgla, przy jednoczesnym poszanowaniu różnych ograniczeń poszczególnych państw. CORSIA będzie miała zastosowanie wyłącznie do lotów międzynarodowych między państwami członkowskimi, które zgłosiły się na ochotnika do programu we wczesnej fazie.

Oczekuje się, że CORSIA pomoże osiągnąć średnioterminowe cele neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla, kompensując 164 miliony ton CO2 każdego roku, co da łącznie 2,5 miliarda ton w latach 2021-2035. Od 2024 r. bazowy wzrost CORSIA zostanie podniesiony do 85 proc. poziomów emisji dwutlenku węgla z 2019 r., w przeciwieństwie do średniej z lat 2019-2020, ze skorygowanymi wartościami procentowymi opartymi na bieżących zmianach, które zostaną wykorzystane do obliczenia wymogów kompensacyjnych od 2030 r.

„Puste cele”

Pomimo ogólnego poparcia, zobowiązanie ICAO spotkało się z krytyką ze strony grup i członków mających nadzieję na bardziej ambitny cel, a przedstawiciele kilku krajów europejskich opisało to jako kompromis, o czym informuje brytyjski „The Guardian”. Chiny, Rosja i Erytrea były godnymi uwagi przeciwnikami celów zerowych netto, przy czym Państwo Środka wyrażało obawy, że wzrost neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla od 2020 r. będzie miał negatywny wpływ na kraje rozwijające się, dodając, że państwa rozwinięte mają międzynarodowy obowiązek zapewnienia pomocy finansowej i technicznej w zakresie zdolności krajów rozwijających się, aby osiągnąć założone cele, które jak podkreślił chiński dyplomata są bardzo ambitne.

Rosja przedstawiła podobny pogląd, odnotowując niepewność co do możliwości zwiększenia produkcji SAF i jego wpływu na obniżkę cen lotów, proponując dalsze badania dotyczące długoterminowego celu zmniejszania śladu węglowego lotnictwa.

Organizacja pozarządowa Transport and Environment, z siedzibą w Brukseli, zakwestionowała sposób, w jaki ICAO osiągnie swoje cele, uznając wynik za „pusty” i „rozczarowujący”. Grupa zauważa, że do 2030 r. zajmie się mniej niż jedną trzecią emisji, przy czym w CORSIA nie będą uczestniczyć znaczące podmioty zanieczyszczające planetę, takie jak Chiny, Rosja, Brazylia czy Indie. Poziom bazowy 85 proc. dla CORSIA ma zająć się tylko 22 proc. międzynarodowych emisji CO2, przy tak niskim poziomie kompensacji, że program nie stanowi zachęty dla przedstawicieli lotnictwa, aby je zdekarbonizować.

– To nie jest moment zawarcia paryskiego porozumienia lotniczego. Nie udawajmy, że niewiążący cel sprowadzi lotnictwo do zera – podkreślił dyrektor lotnictwa grupy, Jo Dardenne. – Jeśli kraje i przemysł poważnie podchodzą do tego ambitnego celu, powinny przestać zastraszać UE z jej planów, aby ostatecznie opodatkować emisje odlatujących samolotów. UE nie powinna czekać na kolejne puste obietnice, powinna kontynuować swój mandat dot. SAF i opodatkować loty – dodał Dardenne.