KE zatwierdza francuski zakaz lotów krajowych

Francuscy prawodawcy w 2021 r. głosowali za zakazem lotów krajowych na krótkich dystansach, gdy istnieje alternatywne połączenie kolejowe trwające maksymalnie dwie i pół godziny. Pierwotna propozycja, która wymagała zielonego światła z Brukseli, miała dotyczyć ośmiu tras, ale później zmalała do pięciu. Ostatecznie zakazem objęte zostaną loty z Paryża-Orly do Bordeaux, Lyonu oraz Nantes. KE stwierdziła, że Francja miała prawo wprowadzić ten środek, pod warunkiem, że będzie on „niedyskryminujący, nie zakłóci konkurencji między przewoźnikami lotniczymi i nie będzie bardziej restrykcyjny, niż jest to konieczne do rozwiązania problemu”.

Zakazem lotów, jeśli usługi kolejowe zostaną poprawione, objęte zostaną jeszcze trzy trasy: z Paryża-Charles de Gaulle do Lyonu i Rennes oraz z Lyonu do Marsylii. Wspomniane trasy obecnie nie spełniają progu, ponieważ podróżni próbujący dostać się na lotniska w Paryżu i Lyonie, nie mają połączenia kolejowego, które pozwoliłoby im dotrzeć wystarczająco wcześnie rano lub wystarczająco późno wieczorem. Komisja Europejska usunęła zapis wyłączający z zakazu loty krajowe, które są częścią międzynarodowej podróży wieloodcinkowej.

Alternatywą szybki pociąg?

Decyzja Komisji Europejskiej o poparciu wprowadzonego przez Paryż zakazu zapadła po długich rozmowach przedstawicieli francuskiej i unijnego przemysłu lotniczego. Zakaz zabrania wykonywania krajowych regularnych lotów we Francji, jeśli dostępny jest alternatywny środek transportu, w szczególności pociąg, i można daną trasę pokonać w mniej niż dwie i pół godziny. Argument za wprowadzeniem zakazu tych lotów został wysunięty przez aktywistów zajmujących się zmianami klimatycznymi i polityków opowiadających się za redukcją emisji dwutlenku węgla.

Kiedy zakaz został wprowadzony po raz pierwszy w 2021 r., ograniczeniem objęte zostało osiem tras wewnątrz Francji. Najnowsza decyzja Komisji Europejskiej o zatwierdzeniu zakazu wyjaśnia, że istniejąca trasa kolejowa, zdolna do przewozu takiej samej liczby pasażerów między tymi samymi lokalizacjami co dana trasa lotnicza, musi istnieć, aby trasa lotnicza została zakazana na mocy wprowadzonego prawa, co oznacza kilka bezpośrednich połączeń kolejowych w każdą stronę każdego dnia. Decyzja ta ogranicza zakres zakazu z ośmiu do zaledwie trzech tras. Inne trasy wcześniej ograniczone zakazem mogą później zostać zabronione w miarę poprawy systemów kolejowych i rozbudowy sieci.

Kolejnym zastrzeżeniem, które pojawiło się wraz z decyzją KE, jest to, że wszystkie zakazy tras tranzytowych muszą być niedyskryminacyjne, co oznacza, że nie wpływają na konkurencję między przewoźnikami lotniczymi. Komisja stwierdziła również, że ograniczenia nie powinny być bardziej restrykcyjne, niż jest to konieczne, aby rozwiązać problem zanieczyszczeń powietrza. UE zatwierdziła trzyletni okres obowiązywania nowego prawa.

Zakaz lotów krótkodystansowych we Francji od 2021 r. miał już bardzo ograniczony zakres i niezależnie od ustaleń zawsze dotyczył kilku ze 100 krajowych połączeń lotniczych w tym kraju. Komisja rozszerza zakres zakazu, żądając usunięcia zwolnienia dla lotów łączonych, jednocześnie ograniczając go w czasie, nakładając trzyletni okres przejściowy. Termin ten ma być zgodny z prawem europejskim, na którym opiera się francuski zakaz (rozporządzenie o usługach lotniczych), ale w praktyce oznacza, że Komisja mówi, że środki mające na celu rozwiązanie sytuacji kryzysowej związanej ze zmianą klimatu powinny zostać poddane przeglądowi i co trzy lata, zamiast być wzmacniane i stawiane za wzór do naśladowania, jak pierwotnie planowały francuskie władze.

Loty prywatnych odrzutowców nie objęte zakazem

– To duży krok naprzód i jestem dumny, że Francja jest pionierem w tej dziedzinie – powiedział francuski minister transportu, Clément Beaune. Francuska eurodeputowana z Partii Zielonych, Karima Delli, określiła decyzję Komisji Europejskiej jako „zwycięstwo”, ale powiedziała, że przepisy powinny zostać rozszerzone na loty, które można zastąpić czterogodzinną podróżą pociągiem.

Taki był pierwotny pomysł zaproponowany przez francuską Obywatelską Konwencję Klimatyczną, zgromadzenie obywatelskie, którego zadaniem jest przedstawianie propozycji zmniejszenia emisji dwutlenku węgla we Francji. Zakres nowego prawa został zawężony w wyniku sprzeciwu niektórych francuskich regionów i francusko-holenderskiego holdingu lotniczego Air France-KLM. Karim Delli argumentuje, że prawo powinno obejmować również prywatne odrzutowce. Clément Beaune, minister transportu Francji, powiedział tego lata, że chce, aby UE wprowadziła więcej środków zapobiegawczych w używaniu prywatnych samolotów.

Greenpeace: Zwycięstwo, ale małe

Ponieważ pociągi są bardziej przyjaznym dla środowiska środkiem transportu, uważa się, że loty krajowe na krótkich dystansach są bez znaczenia i powodują niepotrzebne emisje dwutlenku węgla. Gdy zakaz został wprowadzony w zeszłym roku, natychmiast spotkał się z ostrą reakcją przemysłu lotniczego. Strony sprzeciwu argumentują, że objęte zakazem loty są krytycznymi połączeniami z punktu widzenia francuskiej gospodarki. Branża lotnicza wskazuje, że zakaz ma minimalny wpływ na emisję dwutlenku węgla, ponieważ dotyczy tylko kilku tras. Francuskie linie lotnicze oraz lotniska uważają, że zakaz bardziej szkodzi gospodarce, niż przynosi korzyści środowisku.

Organizacje zajmujące się zatrzymaniem zmian klimatycznych postrzegają zatwierdzenie przez Komisję Europejską wprowadzonego przez francuski rząd zakazu jako zwycięstwo, choć niewielkie. – Francuski zakaz lotów krótkodystansowych tam, gdzie istnieją szybkie połączenia kolejowe, to mały krok, ale w dobrym kierunku. Niewielka poprawa, o którą UE poprosiła francuski rząd, jest mile widziana – ale teraz nadszedł czas, aby usunąć wszelkie niejasności i wyjaśnić innym krajom UE, że zakaz lotów krótkodystansowych to droga na przyszłość. Najwyższy czas, aby Europa ograniczyła gwałtownie rosnące emisje z przemysłu lotniczego i zamiast tego zainwestowała w transport przyjazny dla klimatu – powiedział, cytowany przez „Politico”, Thomas Gelin, reprezentant organizacji ekologicznej Greenpeace.

Komisja Europejska planuje obecnie przegląd rozporządzenia w sprawie usług lotniczych, które obecnie zezwala rządom państw UE na zawieszenie lotów w przypadku poważnych problemów środowiskowych, ale które ogranicza te środki do trzech lat. Greenpeace uważa, że, przepis powinien zostać zmieniony, aby wszystkie rządy mogły zakazać lotów krótkodystansowych bez obawy przed przedłużającymi się wyzwaniami ze strony lobby lotniczego. Greenpeace wzywa do wprowadzenia zakazu lotów krótkodystansowych z rozsądnymi alternatywami, czyli koleją lub promem poniżej sześciu godzin (podczas gdy francuski zakaz ogranicza się do alternatywnych pociągów trwających dwie i pół godziny lub mniej).

Organizacja uważa, że loty o długości poniżej 1500 km odpowiadają za 25 proc. całkowitej emisji dwutlenku węgla europejskiego lotnictwa. Chociaż loty długodystansowe odpowiadają za największą część emisji lotniczych, wiele lotów krótkodystansowych można już zastąpić pociągami, co prowadzi do natychmiastowej redukcji emisji zanieczyszczeń. Greenpeace wskazuje, że trasa lotnicza z Madrytu do Barcelony jest jedną z najbardziej ruchliwych tras w Europie i Hiszpanii. Jeden rejs na tej trasie ma emitować do dziewięciu razy więcej CO2 niż podróż pociągiem, który pokonuje odległość między dwoma miastami w dwie i pół godziny.