Mniej samolotów, więcej pociągów. Zmiany klimatu wpływają na to, jak podróżują Niemcy?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że liczby pokazują, że trend ten dotyczy niemieckiego lotnictwa. Liczba pasażerów na niemieckich lotach krajowych gwałtownie spadła w zeszłym roku, a Niemieckie Stowarzyszenie Portów Lotniczych (ADV) odnotowało spadek o 12% rok do roku w listopadzie.

Spadek krajowy, wzrost międzykontynentalny

– Nie widzę bardziej prawdopodobnej przyczyny tych zmian, niż wstyd związany z odbywaniem lotów – komentuje Stefan Gössling, profesor badań nad turystyką na szwedzkim Uniwersytecie Linnaeus. – W Niemczech odbyła się masowa debata na ten temat. To, czego jesteśmy świadkami, to zmiana normy społecznej, która teraz przekłada się na zmianę zachowania.

Inni są mniej przekonani w tej kwestii. Liderzy branży wskazują na czynniki ekonomiczne zmniejszającej się liczby pasażerów podczas lotów krajowych, często odbywanych przez osoby podróżujące w interesach. – Zasadniczo spadająca liczba pasażerów ma związek z malejącą gospodarką niemiecką – powiedział Ralph Beisel, dyrektor zarządzający stowarzyszenia portów lotniczych ADV.

Spowolnienie wzrostu gospodarczego w ciągu ostatnich trzech lat zmniejszyło popyt na loty krajowe. Tymczasem Beisel twierdzi, że konflikt handlowy między Stanami Zjednoczonymi a Chinami spowodował, że mniej pasażerów korzysta z krajowych lotów dowożących do niemieckich lotnisk węzłowych w celu dalszej podróży na kluczowe rynki w Azji.

– Ludzie nie rezygnują z ważnych lotów, przynajmniej nie z powodów klimatycznych – zgadza się Eric Heymann, analityk w Deutsche Bank. – Warunki ekonomiczne są przyczyną spadku ruchu lotniczego. Jeśli firma zauważy, że gospodarka nie radzi sobie tak dobrze, może ponownie rozważyć loty w celu uzyskania oszczędności. – Jest zbyt wcześnie, aby stwierdzić, że spadek krajowego ruchu lotniczego w Niemczech wynika z troski o ochronę środowiska – powiedział Haradau-Döser. – To bardziej racjonalizacja sieci, nadwyżka mocy na rynku i słaba rentowność niektórych graczy w ostatnich latach.

Jeśli chodzi o turystykę, coraz więcej Niemców lata lotami międzykontynentalnymi, a ADV odnotowuje z roku na rok wzrost 1,8% liczby pasażerów międzykontynentalnych przez niemieckie lotniska, co odzwierciedla dalszy wzrost podróży lotniczych na całym świecie. W listopadzie 38% Niemców ankietowanych przez Kilin NIT Institute for Tourism Research w Europie Północnej stwierdziło, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy na wakacje wybrało się samolotem. To nieco mniej niż w rekordowym momencie w listopadzie 2018 r., kiedy odnotowano wynik sięgający 41%.

Co więcej, 60% osób, które latały, stwierdziło, że nie czuje się z tym tak źle, w porównaniu z zaledwie 19%, które miały „bardzo złe odczucia związane z odbyciem lotu”. Kolejne 22% klasyfikuje się mniej więcej pośrodku. – Nie sądzimy, aby ludzie latali mniej z powodu kwestii klimatu, odkąd Greta Thunberg pojawiła się na scenie – powiedział Wolfgang Günther, zastępca dyrektora NIT i dyrektor ds. zrównoważonej turystyki. – Niemieccy turyści rezerwują tyle, co wcześniej.

Zamiana samolotów na pociągi

Jeśli więc Niemcy nadal latają, dlaczego nie odbywają lotów krajowych? Odpowiedź jest prosta. W Niemczech podróżni preferują pociąg.

Nowe szybkie połączenia kolejowe tak szybko zabierają pasażerów z popularnych wcześniej krajowych lotów, że wiele z nich musiało zostać zamkniętych. Najwcześniejszą ofiarą był Hamburg – Berlin, a następnie Kolonia – Frankfurt, natomiast latem ubiegłego roku Norymberga – Berlin.

Niemiecki operator kolejowy Deutsche Bahn twierdzi, że szybkie połączenie Monachium – Berlin, które zostało otwarte w 2017 roku i pokonuje 450 km między Norymbergą a Berlinem w niecałe trzy i pół godziny, wyprzedziło samolot jako najpopularniejszy środek transportu w obrębie roku. Linie lotnicze po prostu nie mogły z nim konkurować.

Wygodne, szybkie podróżowanie z miasta do miasta przyciąga nawet osoby często podróżujące samolotem. Niemiecki konsultant ds. podróży Lars Corsten lata 600 tys. mil rocznie do pracy bez wyrzutów sumienia. Ale nawet on nie lata między niemieckimi miastami, jeśli może wsiąść do pociągu dużych prędkości.

– Nie wstydzę się latać – mówi Corsten, założyciel grupy osób często podróżujących. – Ale z Berlina do Monachium wsiadam do pociągu, ponieważ znacznie szybciej jestem w stanie dostać się z jednego centrum miasta do drugiego. Zamiast sprawiać, by ludzie czuli się źle podczas latania, [działacze] powinni przekonać ich o innych opcjach.

Starając się osiągnąć nowe cele klimatyczne, rząd koalicji Angeli Merkel ma nadzieję zachęcić do przejścia na kolej i uzgodnił umowę inwestycyjną o wartości 86 mld euro na rozbudowę i aktualizację sieci kolejowej w ciągu następnej dekady.

Koalicja podniosła również podatki od lotów krajowych i obniżyła podatek VAT (podatek od sprzedaży) od pociągów dalekobieżnych, co zaoszczędzono pasażerom w postaci obniżki ceny o 10% w styczniu. Deutsche Bahn twierdzi, że oczekuje, że obniżka ceny przyciągnie dodatkowe pięć milionów pasażerów rocznie.

– To krok we właściwym kierunku – mówi Felix Methmann z Federacji Niemieckich Stowarzyszeń Konsumenckich. – Tylko jeśli konsumenci będą mieli realną alternatywę, która jest zarówno niezawodna, jak i ma dobrą wartość, będą mieli możliwość poruszania się w sposób przyjazny dla klimatu.

Ale niemieccy Zieloni twierdzą, że rząd powinien pójść jeszcze dalej. Poseł Daniela Wagner uważa, że przy odpowiednim poziomie opodatkowania i inwestycji, loty krajowe mogą stać się przestarzałe w ciągu dekady.

– Podróż pociągiem musi stać się tańsza, a latanie droższe – mówi Wagner, współautor ostatniego dokumentu przedstawiającego stanowisko, w którym domaga się podatku od nafty za loty nad niemiecką przestrzenią powietrzną. – Nikt nie wsiądzie do pociągu, jeśli podróż zabierze mu dwa razy więcej czasu i będzie musiał zapłacić dwa razy więcej, niż w przypadku samolotu – przekonuje. – To musi się zmienić.

“Czysta” przyszłość

Tymczasem linie lotnicze twierdzą, że należy dać im czas na pracę w kierunku czystszej przyszłości lotnictwa.

– Zastąpienie starszych samolotów bardziej ekologicznymi modelami i stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej w celu usprawnienia tras to najskuteczniejsze środki krótkoterminowe - powiedziała rzeczniczka Lufthansy Sandra Courant. W dłuższej perspektywie wszystkie oczy skupiają się na opracowaniu czystszych paliw, takich jak nafta syntetyczna. – Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy odpowiedzialni za prowadzenie naszej działalności przy minimalnym wpływie na środowisko i to jest nasz cel – mówi Courant.