Ogromne ceny prądu zjadają zyski polskich lotnisk

Rozpoczęty ponad dwa tygodnie temu 2023 r. miał być pierwszym pełnym rokiem po pandemii koronawirusa, w którym branża lotnicza odzyska utracone przez restrykcje i ograniczenia w podróżowaniu wyniki tj. liczbę wybierających podróż lotniczą pasażerów, przychody z działalności lotniskowej, jaki i tej pozalotniczej, ale przede wszystkim przedstawiciele branży będą mogli osiągane zyski przeznaczać na inwestycję.

Niestety nowy rok nie będzie do końca tak wyglądał. Oczywiście, lotniska będą osiągać coraz lepsze wyniki pod względem liczby obsługiwanych pasażerów, zwiększać się będą dochody, ale zyski czy posiadane oszczędności będą musiały zostać przeznaczone na pokrycie rachunków za energię eklektyczną. Rachunki za prąd, jakie otrzymują polskie porty lotnicze za 2023 rok, są kilkukrotnie większe niż te, które lotniska zapłaciły w roku ubiegłym, nie mówiąc już o latach wcześniejszych.

Z kilkukrotnie większymi rachunkami za energię elektryczną będą musiały się zmierzyć się wszystkie działające w Polsce porty lotnicze, zarówno te duże, jak i małe. Wzrost cen prądu obejmie więc Lotnisko Chopina, większe lotniska regionalne, takie jak m.in. Katowice, Kraków, Gdańsk. Ale także te małe porty, np. Lublin czy Olsztyn, które z powodu małej oferty lotniczej nie prowadziły nigdy działalności rentownej. Dobrym przykładem jest port Olsztyn-Mazury, który od momentu inauguracji swojej działalności nie zanotował żadnego zysku, a rocznie samorząd dopłaca około 20 mln złotych, aby port mógł być operacyjny.

Działalność pozalotnicza bilansuje wydatki

Port lotniczy Wrocław posiadał 3-letnią umowę, więc jak wskazał w rozmowie z Rynkiem Lotniczym Dariusz Kuś, prezes wrocławskiego lotniska, rachunek za prąd wzrósł 4-krotnie. Wcześniej port płacił rachunki za energię w kwocie czterech milionów złotych. Teraz lotnisko zmuszone jest za prąd przelać aż 16 mln. – Wzrost jest dramatyczny – powiedział Kuś.

Lotnisko stara się bardzo kreatywnie podchodzić do generowania przychodów z innych niż działalność lotnicza źródeł. Są to źródła „non-aviation”, czyli działalność pozalotnicza. Ma to pomóc bilansować wydatki, aby port mógł osiągnąć na koniec roku wynik finansowy na plus. – Wiemy, że nie da się obecnego drastycznego wzrostu kosztów przenieść wprost w całości na przewoźników. Linie lotnicze też nie mają łatwo – dodał Dariusz Kuś. Dolnośląski port lotniczy prognozuje, że zysk za przyszły rok obrachunkowy będzie raczej symboliczny. Dla porównania, za trwający jeszcze rok lotnisko osiągnie zysk w kwocie dwudziestu paru milionów, a w przyszłym, jak powiedział nam prezes Kuś, zysk wyniesie od 5 do 7 mln złotych.

Tak jak w przypadku Wrocławia, większe rachunki za energię eklektyczną obejmą gdański port lotniczy im. Lecha Wałęsy. Na Pomorzu energię kupują podmioty wspólnie w ramach gdańskiej grupy zakupowej. W 2023 r. za prąd zapłacone zostanie o 77 proc. więcej niż w roku 2022. Większą stawkę, lecz mniejszą niż pierwotnie zaproponowana przez Energę Obrót, udało się wynegocjować po kilkutygodniowych rozmowach. Początkowo dostawca energii chciał, aby podwyżka energii mieściła się w przedziale od 400 do 600 proc. Ostatecznie, cena jednej MWh wynosi 785 złotych, a wcześniej podmioty płaciły 444 zł.

Tomasz Kloskowski, prezes zarządu Gdańsk Airport, powiedział nam, że szacunkowo rachunek za energię elektryczną w tym roku wyniesie 21,5 mln złotych. Rok wcześniej było to 11,9 mln, a w 2021 „zaledwie” 9,3 mln. – Ustawa o minimalnej cenie energii pozwoliła nam w części z niej skorzystać. Oczywiście pozalotnicze przychody ratują nas w pokryciu kosztów – powiedział Tomasz Kloskowski.

Większy rachunek za prąd otrzyma także Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II w Krakowie. Jak powiedziała Natalia Vince, rzecznik prasowa krakowskiego portu lotniczego, wzrost będzie kilkukrotny, lecz lotnisko w Balicach nie otrzymało jeszcze faktury za okres rozliczeniowy.

Z takim samym problemem musi mierzyć się lotnisko w Modlinie. Stawka jednostkowa za prąd nominalnie wzrośnie w 2023 roku o 170 proc. Marek Rymkiewicz, szef biura handlowo-marketingowego modlińskiego lotniska, powiedział Rynkowi Lotniczemu, że w 2022 r. za energię port zapłacił 4,45 mln zł, a w planie na 2023 rok z uwzględnieniem wszelkich możliwych oszczędności, lotnisko zakłada wydatek 6,08 mln zł. Modlin, jak inne porty, aby ograniczyć skutki wzrostu opłat za energię, korzysta z rządowej ustawy ograniczającej wzrost cen energii elektrycznej m.in. dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Wzrost kosztów lotnisko chce zamortyzować wewnętrznymi działaniami oszczędnościowymi i poprzez indeksowanie czynszów o wskaźnik inflacyjny. – Wzrost kosztów, nie tylko energii, staramy się zrekompensować, oprócz wewnętrznych działań oszczędnościowych, indeksacją czynszów o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego – powiedział Rymkiewicz.

Małe lotniska jeszcze w gorszej sytuacji

Małymi, regionalnymi portami lotniczymi w Polsce są lotniska w Bydgoszczy, Lublinie, Olsztynie-Mazurach, Rzeszowie, Szczecinie i Zielonej Górze, a także wybudowany już, ale niecertyfikowany port lotniczy w Radomiu. Te porty nigdy nie prowadziły działalności, która pozwalałby na osiągniecie zysku.

Bydgoskie lotnisko zanotowało w zeszłym roku stratę, której nigdy wcześniej nie odnotowano. Strata portu była największa od trzech lat, wyniosła 10,5 mln złotych i została pokryta przez największego udziałowca portu – urząd marszałkowski. Podobna sytuacja występuję na mazurskim lotnisku w Szymanach.

Port lotniczy Olsztyn-Mazury, od momentu rozpoczęcia swojej działalności operacyjnej w styczniu 2016 r, nigdy nie odnotował jakiegokolwiek zysku. W zeszłym roku z budżetu województwa na działalność lotniska przeznaczono ponad 20 mln złotych. I chociaż w sezonie wakacyjnym ruch pasażerski był dość spory, na razie nie ma mowy o powrocie do poziomu sprzed pandemii. Władze portu wskazują, że olsztyński port to nie tylko pasażerowie, ale także rozwijana strefa cargo.

Dariusz Naworski, rzecznik prasowy portu lotniczego Olsztyn-Mazury, w rozmowie z Rynkiem Lotniczym powiedział, że w 2022 r. za jedną MWh lotnisko płaciło około 760 zł brutto. W związku z rozwojem lotniska: zwiększeniem siatki połączeń, uruchomieniem operacyjnie II Kategorii ILS oraz planowanymi inwestycjami związanymi z budową pomp ciepła o łącznej mocy 1,5 MWt, wraz z farmą fotowoltaiczną 0,95 MWp, szacunkowe zużycie energii elektrycznej w 2023 r. wzrośnie o ponad 30 proc. Weszła już nowa taryfa operatora systemu energetycznego Energa Operator zakładająca podwyżkę opłat dystrybucyjnych o około 41 proc. W związku z tym można do obliczeń przyjąć, że średnia cena 1 MWh w 2023 r. będzie wynosić ok 1261,74 zł brutto (zakup + dystrybucja), czyli wzrost kwoty za rachunek wyniesie 66 proc.

W zeszłym roku jedyne lotnisko położone w województwie warmińsko-mazurskim za energię eklektyczną zapłaciło 910 tys. złotych. W tym roku będzie to 600 tys. więcej, około 1,5 mln złotych. Informacjami na temat rachunków za prąd podzielił się z nami także port lotniczy w Lublinie. W ciągu 10 lat działalności port w Świdniku odprawił 2,8 mln pasażerów. Z zeszłym roku władze lotniska prognozowały, że uda się obsłużyć 300 tys. pasażerów. Na ten rok założenia mówią o 400 tys. Wskazane liczby odprawianych podróżnych są poniżej poziomu minimalnego (1,5 mln pasażerów), którą branża lotnicza przyjmuje zakłada, aby móc stwierdzić, że lotnisko prowadzi działalność rentowną.

Piotr Jankowski,   rzecznik spółki Port Lotniczy Lublin S.A., która zarządza lotniskiem, przekazał nam, że koszty poniesione za energię eklektyczną w zeszłym roku wyniosły 1 821 946,28 złotych brutto. W tym roku port prognozuje zapotrzebowanie na 2857 MWh. Zgodnie z ustawą jedna MWh kosztuje 785 złotych netto, więc port szacuje, że za prąd zapłaci 2 758 576 złotych brutto. Rachunek wzrośnie aż o 936 630 złotych.

Porównując koszty energii elektrycznej, jakie Port Lotniczy Bydgoszcz S.A. poniósł w 2022 r. oraz plan na 2023 rok, dynamika wzrostu cen energii dla bydgoskiego lotniska wynosi 131 proc. Chcąc wyhamować wzrost kosztów energii, port poszukuje ekologicznych, alternatywnych rozwiązań dających realne oszczędności, m.in. w 2022 roku uruchomiona została na terenie portu pierwsza instalacja fotowoltaiczna. Zwróciliśmy się także z prośbą o informacje do portu w Rzeszowie, lecz Waldemar Mazgaj, rzecznik lotniska, powiedział, że spółka nie upublicznia treści zawieranych umów handlowych.

Podniesienie opłat lekarstwem?

Na pierwszy rzut oka jest to najprostsze rozwiązanie. Czy najlepsze? Jedni powiedzą, że tak, a jeszcze inni, że nie. W tym roku opłaty zostały podniesione w portach w Katowicach, Modlinie i Wrocławiu. Górnośląski port lotniczy podniósł opłatę za zapewnienie ochrony i kontrolę bezpieczeństwa pasażerów i ich bagażu.

– Od 1 stycznia 2023 roku w Katowice Airport zaczęła obowiązywać nowa taryfa opłat lotniskowych, która została zaakceptowana przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Zmianie nie uległy podstawowe składniki opłaty, którą linie lotnicze płacą zarządzającemu portem za świadczenie usług lotniskowych, w tym za korzystanie z infrastruktury portu. Na tym samym poziomie pozostała zarówno opłata za lądowanie liczona od każdej rozpoczętej tony maksymalnej masy startowej statku powietrznego, jak i opłata za pasażera odlatującego. W nowej taryfie z 5 do 7 zł za podróżnego wzrosła tylko opłata za zapewnienie ochrony i kontrolę bezpieczeństwa pasażerów i ich bagażu. Jednocześnie nowa taryfa opłat lotniskowych wprowadza większe zniżki dla przewoźników, którzy zdecydują się otworzyć z Pyrzowic nowe połączenia. Zmiany wprowadzone w taryfie opłat lotniskowych mają na celu przygotowanie Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA na prognozowany na 2023 rok znaczący wzrostu kosztów działalności lotniska, szczególnie w obszarze energii elektrycznej oraz gazu – powiedział Rynkowi Lotniczemu Piotr Adamczyk, rzecznik prasowy Katowice Airport.

Wrocławskie lotnisko podniosło opłatę tylko za lądowanie i kontrolę bezpieczeństwa. W sumie wzrost wynosi około 20 proc. i jest to pierwsza od 10 lat zmiana opłat. Nie zostały podniesione opłaty pasażerskie np. za każdego odlatującego podróżnego. Dariusz Kuś wskazuje, że mimo panującej sytuacji oferowanie zniżek opłat na nowe połączenia w dalszym ciągu ma sens. – Zniżki na nowe połączenia mają zazwyczaj charakter czasowy i w oparciu o nie da się budować modele biznesowe obustronnie korzystne – powiedział prezes portu we Wrocławiu. Mniejsze opłaty na początku działalności danego kierunku zmniejszają ryzyko przewoźnika, że trasa nie będzie rentowna.

Prezes portu lotniczego w Gdańsku stwierdził, że w dobie gorszej sytuacji ekonomicznej podnoszenie opłat nie jest dobre, lecz rozumie, jeśli inni tak robią, bo sytuacja jest jaka jest i każdy zobowiązany jest do prowadzenia działalności, która przynosi zyski. – Generalnie uważam, że w kryzysie, w dekoniunkturze opłaty lotniskowe nie powinny wzrastać co do zasady, ale obecna sytuacja powoduje, że rozumiem wszystkich, którzy chcą podnieść opłaty lotniskowe.

Kraków Airport nie podniósł opłat lotniskowych. – Lotnisko nie podniosło podstawowych opłat lotniskowych, umożliwiając dialog z liniami lotniczymi, które powróciły. To jest właśnie efekt. Nikt nie wie do końca, przy tej zmienności warunków geopolitycznych, ekonomicznych, jakie będziemy musieli podejmować decyzje, ale w 2022 r. synergia [lotnisk, linii, jak i pasażerów] zadziałała – powiedział dziennikarzom Radosław Włoszek, prezes zarządu Kraków Airport, podczas prezentacji danych za ubiegły rok.

Opłat nie zwiększyły także porty w Bydgoszczy (obecny cennik obowiązuje od 1 października 2022 r.), Lublinie, Rzeszowie (ostatnia zmiana cennika dokonana została 31 grudnia 2016 r.). W Gdańsku wysokość opłat nie była zmieniana od 2008 roku. Lotnisko w stolicy Pomorza 1 września 2022 r. podwyższyło tylko do 1,06 złotych opłatę za obsługę osób niepełnosprawny i o ograniczonej mobilności (PRM – ang. passengers with reduced mobility).

W Modlinie 31 grudnia 2022 r. zwiększyły się tylko opłaty za lądowanie lotów general aviation. Lotnisko w Olsztynie jest na etapie weryfikacji cennika opłat. Jak wskazują niektórzy prezesi, podnoszenie opłat lotniskowych nie jest do końca dobrym rozwiązaniem, jeśli pod uwagę weźmie się panujące ekonomiczne i społeczne warunki. Jeśli nie zostaną zwiększone stawki za m.in. lądowanie samolotów, obsługę statków powietrznych czy odlatujących pasażerów, porty, aby bilansować wydatki, będą pewnie zobowiązane do podniesienia stawek opłat pozalotniskowych.

Zwiększeniu mogą ulec opłaty za parkowanie na lotniskowych parkingach, kwoty najmu stref komercyjnych na lotnisku (strefy wolnocłowej, kawiarni, sklepów). Mogą także zostać zlikwidowane kilkuminutowe i darmowe wjazdy do portu w ramach strefy kiss&fly. Jak wskazywał Dariusz Kuś, rząd centralny w ogóle nie pomaga lotniskom radzić sobie z obecną sytuacją. Porty lotnicze zostały pozbawione jakiejkolwiek pomocy finansowej, a prowadzona przez nie działalność nie może być ciągle niedochodowa, gdyż to może, w najgorszym wypadku, doprowadzić do ogłoszenia upadłości i zaprzestania bycia operacyjnym.