Polska – Turcja: Uśpiony przez politykę popyt na loty

Dużym utrudnieniem dla dalszego wzrostu liczby operacji jest bilateralna umowa lotnicza między Polską a Turcją, która zawarta została jeszcze w czasach PRL-u, blokująca rozwój uśpionego przez politykę rynku bezpośrednich, komercyjnych przewozów lotniczych między dwoma krajami. Zainteresowanie lotami do Polski wyrażały także tanie tureckie linie lotnicze Pegasus Airlines.

Turcja to kraj, który jest popularną destynacją wakacyjną Polaków. Wielu obywateli naszego kraju wybiera ofertę wczasową oferowaną przez wielu touroperatorów i decyduje się spędzić swój urlop na tureckiej bądź egejskiej riwierze. Aby dolecieć do tureckich portów lotniczych, biura podróży zawiązują współpracę z liniami czarterowymi, które mogą bez problemu świadczyć usługi transportu lotniczego między Polską a Turcją.

Inaczej ma się sytuacja w przypadku komercyjnych lotów w ramach regularnego ruchu lotniczego. Tutaj linie zobowiązane są do przestrzegania zawartej jeszcze w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej umowy bilateralnej z Republiką Turecką. Dostępne punkty do lub z których mogą być wykonywane regularne operacje określa Załącznik nr 2 do Umowy między Rządem PRL a Rządem Republiki Turcji o komunikacji lotniczej, która została podpisana 25 sierpnia 1967 roku. Zgodnie z postanowieniami tego załącznika polscy przewoźnicy mogą wykonywać regularne połączenia z każdego lotniska (punktu w Polsce) na lotnisko w Stambule lub Ankarze. Ze strony polskiej upoważnienie posiadają Polskie Linie Lotnicze LOT, które mogą oferować rejsy ze wszystkich portów lotniczych w Polsce do Stambułu, a także do stolicy Turcji – Ankary. 

Aktualnie nie są prowadzone negocjacje w sprawie zmiany lub zawarcia nowej umowy o komunikacji lotniczej, mimo że prezydenci Polski i Turcji, wraz z rządowymi przedstawicielami, często ze sobą się spotykają. Z kolei tureccy przewoźnicy lotniczy mogą wykonywać regularne połączenia z każdego lotniska w Turcji na lotnisko w Warszawie lub drugie wybrane przez stronę turecką inny port położony na terytorium Polski.

Do 2020 roku tym drugim lotniskiem był port lotniczy Kraków-Balice. W 2020 roku strona turecka podjęła decyzję o zmianie portu w Krakowie na lotnisko w Katowicach. Decyzja Turkish Airlines, o której dowiedzieliśmy się od Urzędu Lotnictwa Cywilnego, jest dość zaskakująca, gdyż mniej więcej co pół roku, tureckie linie ogłaszają destynacje, które zostaną w najbliższej przyszłości dodane do rozległej siatki połączeń Turkish Airlines i zawsze na liście pojawiał się Kraków. W związku z powyższym od roku 2020 przewoźnicy tureccy mogą wykonywać regularne połączenia lotnicze z każdego punktu położonego na terytorium Turcji do Warszawy lub Katowic. Na tej podstawie Turkish Airlines pod koniec grudnia ogłosiły uruchomienie od wiosny lotów łączących Stambuł z Pyrzowicami.

Ze strony tureckiej zezwolenia eksploatacyjne na loty do Polski posiadają następujące linie lotnicze:

1. Turkish Airlines, które mogą oferować loty w następujących rotacjach:

 Stambuł – Warszawa – Stambuł,

 Antalya – Warszawa – Antalya,

 Stambuł – Katowice – Stambuł.

2. SunExpress na trasach:

 Antalya – Warszawa – Antalya,

 Antalya – Katowice – Antalya,

 Izmir – Warszawa – Izmir.

3. Corendon Airlines:

 Antalya – Warszawa – Antalya,

 Antalya – Katowice – Antalya,

 Gazipasa – Katowice – Gazipasa.

4. Pegasus Airlines – tanie linie lotnicze, które mogą oferować bezpośrednie rejsy łączące warszawskie Lotnisko Chopina z Ankarą.

Rynek czarterowy rośnie z roku na rok

ULC przekazało nad dane dotyczące ilości liczby pasażerów i operacji lotniczych między Polską a Turcją. W 2019 r. liczba pasażerów (regularnych i czarterowych) na trasie Warszawa – Stambuł wyniósł 208 485. W 2020 r., z oczywistych powodów (COVID-19), liczba spadła to 65 576. W zeszłym roku ruch na tej trasie zanotował prawie 200-proc. wzrost. Z Lotniska Chopina do Stambułu poleciało 128 914 pasażerów. Z portów regionalnych nad Bosfor poleciało odpowiednio 191, 99 i 95 pasażerów. Liczba pasażerów w tranzycie bezpośrednim do i z Turcji, ze wszystkich portów lotniczych w Polsce, wyniosła odpowiednio 4 459, 1 721 i 7 371.

W 2019 r. liczba pasażerów podróżujących z Polski do tureckich portów lotniczych lotami czarterowymi wyniosła 1 328 213. W 2020 r. z powodu pandemii wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2 ruch drastyczne spadł. Ostatecznie na wakacje (letnie lub zimowe) do Turcji poleciało 186 188 chętnych. W ubiegłym roku ruch czarterowy wzrósł prawie pięciokrotnie. Ze wszystkich polskich lotnisko, na wakacje do Turcji oferowane przez biura podróży, wybrało się 876 650 osób.

W 2021 r. między Polską a Turcją w ruchu regularnym podróżowało samolotami 313 232 pasażerów. W pierwszym kwartale podróż lotniczą wybrało 18 676 podróżnych, w drugim samolotem poleciało 61 300. W trzecim kwartale (jest to okres wakacyjny) poleciało 157 769 podróżnych. W ostatnim kwartale takich osób było 75 487. W całym 2021 r. czarterowo poleciało 876 850 osób. 2 230 osób wybrało zorganizowaną podróż lotniczą w pierwszym kwartale. W drugim między Polską a Turcją, z biurem podróży, poleciało 163 534 osób. W trzecim kwartale, kiedy wypadają wakacje, poleciało ponad pół miliona osób (575 486). W ostatnich trzech miesiącach 2021 r. do Turcji na wakacje wybrało się 135 400 chętnych.

W pierwszych dwóch kwartałach ubiegłego roku w regularnym ruchu lotniczym do Turcji z Polski poleciało 220 652 podróżnych (Q1 – 66 335, Q2 – 164 317). Czarterowo naliczono się 437 619 osób (Q1 – 22 948, Q2 – 414 671). W ciągu sześciu miesięcy ubiegłego roku łącznie do Turcji poleciało 658 271 osób. W 2021 r. liczba regularnych operacji lotniczych wyniosła 2 417. W pierwszym kwartale odbyły się 224 operacje, w drugim 575, trzecim 1028, a czwartym 590. O ponad dwa razy więcej odbyło się operacji (ad hoc) czarterowych. Samoloty wykonały aż 5 260 takich operacji. W pierwszym kwartale zanotowano 27 takich rotacji, w drugim 1129, w trzecim 3243, a w czwartym 861. Łącznie zrealizowanych zostało 7 677 operacji.

W 2022 r., jak informuje nas Urząd Lotnictwa Cywilnego, w pierwszych dwóch kwartałach odbyło się 1 541 operacji regularnych (526, 1015). Linie wykonały w dwóch zimowo-wiosennych kwartałach, aż 2 566 operacji czarterowych (172, 2394). W dwóch kwartałach łącznie linie zrealizowały 4 107 operacji.

Od marca do Stambułu z Katowic

Turkish Airlines obsługują obecnie ponad 340 miejsc docelowych w 129 krajach, a w przyszłym roku linie planują, aby siatka połączeń wzrosła do 346 miejsc docelowych. Siatka połączeń tureckich linii jest już największa na świecie. Jak duże są to linie, najlepiej pokazuje przykład regionu Europy Środkowo-Wschodniej/Kaukazu, w którym linie latają na 33 bezpośrednich kierunkach.

Port lotniczy w Katowicach będzie drugim lotniskiem po Warszawie, do którego latają regularnie tureckie flagowe linie lotnicze Turkish Airlines. Linie lotnicze, należące do sojuszu Star Alliance, uruchomią trasę o długości 1266 km, 3 marca. Początkowo samoloty będą kursować pięć razy w tygodniu. Od lipca połączenie będzie realizowane codziennie. Loty do Katowic będą wykonywane przez airbusy A320, które są stosunkowo rzadko używane przez przewoźnika do realizacji połączeń europejskich.

Rozkład lotów różni się w zależności od dnia. Jest to tzw. harmonogram podzielony (ang. split schedule). Jest to dość powszechne rozwiązanie w przypadku przewoźników typu hub-and-spoke, takich jak Turkish Airlines. Pozwala to zmaksymalizować dwukierunkowe możliwości transferowe połączenia w stambulskim hubie, gdzie linie mają aż trzy różne fale wylotowe. Zasadniczo, pasażerowie mają szerszą i szybszą możliwość dotarcia do większej liczby miejsc, zwiększając ruch na trasie, przychody i konkurencyjność danego połączenia. Na przykład, pasażerowie z lecący z dalekowschodnich destynacji będą zazwyczaj odlatywać do Katowic o godz. 07:05, podczas gdy z Polski odlatują głównie o 16:55. W ten sposób trzecia fala wylotów, którą linie od jakiegoś czasu rozwijają, stanie się coraz bardziej popularna, a dla linii dochodowa. Pasażerowie będą mogli cieszyć się krótkim czasem potrzebnym na przesiadkę.

Przedwojenna Ukraina jako dobry przykład

Warto przedstawić sytuację jaka panowała w Ukrainie do momentu ataku zbrojnego dokonanego przez rosyjskie wojsko. Każdy ukraiński port lotniczy posiadał regularne połączenia lotnicze z Turcją. Nie były to tylko loty do Stambułu. Z Charkowa, Chersonia, Kijowa, Lwowa, Odessy można było polecieć bezpośrednio do Adany, Ankary, Antalyi, Stambułu, Trabzonu. Rejsy oferowały tradycyjne linie lotnicze, takie jak Turkish Airlines czy Ukraine International Airlines, ale także budżetowi przewoźnicy: SkyUp, Pegasus Airlines, AnadoluJet.

Oferta przewoźników lotniczych między Ukrainą a Turcją była bogata. Linie oferowały duże częstotliwości lotów, a samoloty latały pełne. Turkish Airlines miały większe oferowanie miejsc na Ukrainie niż LOT. W niektóre dni między Kijowem-Boryspolem a Stambułem tureckie linie wykorzystywały do obsługi trasy szerokokadłubowe boeingi 777-300ER. Wielu Polaków jeździło samochodem, autobusem do Lwowa, a stamtąd lecieli do Turcji. Ceny przelotów były bardzo atrakcyjne. Z portu lotniczego obsługującego lwowski region można było polecieć do Stambułu (dwa porty lotnicze), Ankary, Antalyi. Do tak atrakcyjnej oferty lotów przyczyniła się podpisane kilka lat wcześniej bilateralna umowa dotycząca liberalizacji rynku lotniczego Ukrainy i Turcji. Ze Lwowa Polacy często latali na pokładach samolotów Pegasus Airlines.

Pegasus Airlines i jego bogata siatka lotów bliskowschodnich

Gdyby oba rządu porozumiały się w sprawie liberalizacji umowy lotniczej między Polską a Turcją, na 99 proc. w naszym kraju, oprócz zwiększonej obecności Turkish Airlines, pojawiłyby się tanie linie lotnicze Pegasus Airlines. Niektórzy Polacy mogą znać te linie lotnicze. Na zlecenie biur podróży są one operatem niektórych lotów czarterowych do Antalyi, np. z Katowic czy Krakowa.

Turecki budżetowy przewoźnik ma swoją bazę w porcie lotniczym Stambuł-Sabiha Gökçen. Mniejsza baza znajduje się także w Ankarze. Pegasus oferuje loty do 44 krajów, 121 destynacji i na 238 kierunkach. Z punktu widzenia Polaków największym atutem przewoźnika jest oferowanie bardzo tanich biletów na lotach krajowych w Turcji. Ze stambulskiego hubu na pokładzie samolotów Pegasusa można polecieć do prawie wszystkich portów lotniczych w Turcji. Z europejskich lotnisk, gdzie obecne są linie, przewoźnik tak dostosowuje rozkład, aby pasażerowie mogli po wylądowaniu w Stambule, mogli polecieć dalej w ramach wieczorno-nocnej fali wylotowej.

Warta uwagi jest nie tylko siatka lotów wewnątrz Turcji. Pegasus Airlines oferują ze swojego hubu przeloty w atrakcyjnych cenach do międzynarodowych destynacji, takich jak Arabia Saudyjska, Bahrajn, Irak, Iran, Katar, Kirgistan, Kuwejt, Liban, Oman, Pakistan, czy Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

W Europie przewoźnik jest obecny m.in. w Berlinie, Budapeszcie, Mediolanie-Bergamo, Paryżu-Beauvais, Pradze i Wiedniu. Nie tak dawno w ramach promocji np. z Berlina można było polecieć do Bejrutu, Biszkeku, Manamy czy Teheranu za niecałe 1000 złotych.