Ryanair przegrał w sądzie. Bezpodstawne zwolnienia załóg na Litwie

W niniejszej sprawie pracownicy zwolnieni przez irlandzkie tanie linie lotnicze Ryanair twierdzą, że zostali zwolnieni bezprawnie i naruszone zostały przepisy litewskiego kodeksu pracy, w związku z przeniesieniem przedsiębiorstwa pomiędzy spółkami zależnymi. Ich zdaniem po przeniesieniu działalności z irlandzkiej spółki Ryanair do polskiej spółki zależnej (wtedy Ryanair Sun, teraz Buzz) skarżący powinni byli zostać przeniesieni do pracy w polskiej spółce na tych samych warunkach, które mieli przed otrzymaniem wypowiedzenia. Tymczasem władze dwóch linii lotniczych uważają, że powodowie zostali zwolnieni za rażące wykroczenie – niestawienie się w nowej bazie i świadczenie pracy na londyńskim lotnisku.

Poszkodowani pracownicy wskazują, że nastąpiło przeniesienie wykonywania działalności lotniczej pomiędzy spółkami zależnymi, co powinno spowodować przeniesienie załóg między przewoźnikami na tych samych lub podobnych zasadach. Tymczasem irlandzki gigant lotniczy Ryanair stwierdził, że biorąc pod uwagę ówczesną sytuację wywołaną przez pandemię COVID-19, linie musiały zrezygnować z prowadzenia działalności operacyjnej na Litwie, a przeniesienie działalności nie miało miejsca.

Od Rynaira przez Ryanair Sun do Buzz

Przeniesienie aktywów i pasywów między przedsiębiorstwami zostało jednak potwierdzone faktem, że część pracowników została przeniesiona do polskiej spółki, a działalność pozwanych jest zasadniczo taka sama: przewóz pasażerów drogą lotniczą. Choć polska firma stwierdziła, że nie wykonuje bezpośrednich lotów, to jedynie wydzierżawiła samolot z załogą, a wynik działalności operacyjnej pozostał ten sam – przewóz pasażerów drogą lotniczą. Tak więc, aby polska spółka-córka działała prawidłowo, potrzebowała pracowników do pełnienia tych samych funkcji, co irlandzka spółka-matka.

Działalności Ryanair Sun potwierdziły również oferty pracy, które polski przewoźnik złożył wszystkim pracownikom irlandzkiej firmy. Ponadto irlandzka firma zakończyła działalność na Litwie w 2020 roku. Zarejestrowana w Polsce spółka w ramach grupy Ryanaira rozpoczęła działalność 30 czerwca 2020 roku. Od 1 lipca tego samego roku spółki działały w tym samym sektorze i w zasadniczo na identycznych warunkach w konkurencyjnym środowisku biznesowym – polska spółka rozpoczęła obsługę lotów czarterowych z lotniska w Kownie pod marką Ryanaira (zarówno irlandzkie, jak i polskie spółki są spółkami zależnymi grupy lotniczej).

„Sąd ocenia wskazane aspekty jako świadczące o przeniesieniu części przedsiębiorstwa (działalności na lotnisku w Kownie)” – zaznaczył sąd w swoim wyroku. I chociaż Ryanair stanął na stanowisku, że przeniesienie przedsiębiorstwa nie nastąpiło, a pracownicy zostali zwolnieni, ponieważ nie pojawili się w pracy po przeniesieniu do nowej bazy w Londynie-Stansted, sąd uznał, że skarżący zostali zwolnieni w 30 czerwca 2020 roku z inicjatywy pracodawcy, a nie z umyślnej winy pracownika.

Sąd orzekł, że niskokosztowiec nielegalnie przeniósł pracowników do pracy w londyńskim porcie lotniczym bez uwzględnienia życia osobistego pracowników, którzy byli zobowiązani zawartą umową do prowadzenia swojego życia, maksymalnie w odległości jazdy w godzinę od lotniska w Kownie. Sędziowie wskazali, że załogi już od wielu lat osiedlili się i mieszkali na Litwie, założyli rodziny i posiadali małoletnie dzieci. Sąd zauważył, że nakazana zmiana bazy na Londyn spowodowałoby negatywne zmiany dla pracowników, a Ryanair nie wziął pod uwagę osobistych okoliczności. Po przeniesieniu części działalności, operacji na lotnisku w Kownie, do spółki należącej do tej samej grupy, pracownicy zostali przeniesieni bez ich zgody na lotnisko Londyn-Stansted, choć z faktów wynika, że załoga miała wszelkie możliwe podstawy do bycia przeniesionym do pracy dla polskiej spółki, która przejęła biznes irlandzkiej firmy na lotnisku w Kownie.

600 tys. euro odszkodowania

Po dokonaniu oceny wszystkich okoliczności sąd uznał, że zwolnienie powodów było bezprawne. Sąd uznał, że zastosowanie ma odpowiedzialność solidarna pozwanych. Po uwzględnieniu głównego powództwa o odwołanie wypowiedzenia, dodatkowe roszczenie – przyznania średniej płacy powodom za okres przymusowej nieobecności w pracy od dnia zwolnienia do dnia wykonania wyroku, ale nie przekraczająca jednego roku – zostało uwzględnione przez sąd.

Nielegalnie zwolnieni pracownicy domagali się również trzech tysięcy euro odszkodowania za szkody niemajątkowe. Sąd w swoim wyroku uznał, że fakt bezprawnego zwolnienia zaszokował powoda, wywołując negatywne przeżycia duchowe, niepokój i poczucie niepewności co do własnej przyszłości. Uznając powództwo sąd uznał zwolnienie skarżących za niezgodne z prawem, przyznając skarżącym łącznie 600 901,22 euro odszkodowania wypłaconego solidarnie od dwóch linii lotniczych oraz po 200 euro tytułem szkody niemajątkowej na rzecz każdego ze skarżących. Powodom zasądzono od każdej ze spółek opłatę skarbową w wysokości 2 786 i 4 817 euro.

Roszczenie o płatny urlop oddalone

Powodowie twierdzili również, że Ryanair nie zapewnił pracownikom wydłużonego urlopu, chociaż linie były do tego zobowiązane oraz nie wypłaciły rekompensaty za niewykorzystany urlop w trakcie zwolnienia. Pracownicy zwrócili się do sądu o odszkodowanie za trzy ostatnie lata niewykorzystanego urlopu. Sąd oddalając to powództwo wyjaśnił, że w tej sprawie pracownikom przyznano maksymalne odszkodowanie za czas przymusowej nieobecności w pracy, a także odprawę. Zasiłek ten rekompensuje pracownikowi stratę, której nie poniósłby, gdyby został przywrócony do pracy, w tym coroczny urlop, który otrzymałby w przypadku niedobrowolnego przywrócenia do pracy. „Odwrotna interpretacja określonej sytuacji prowadziłaby do bezpodstawnego wzbogacenia się pracownika” – zaznaczono w decyzji.

Kodeks pracy stanowi, że liczba dni roboczych w roku roboczym, za które przysługuje urlop wypoczynkowy, obejmuje czas spędzony na urlopie. Zdaniem sądu przepis ten ma zastosowanie w przypadku kontynuacji przez pracownika stosunku pracy (pracownik powraca do pracy) oraz w przypadku rozwiązania stosunku pracy przewidziany jest mechanizm kompensacyjny. Sąd roszczenie powodów o nałożenie kary za zwłokę uważa za nieuzasadnione. „W orzecznictwie Sądu Kasacyjnego uznaje się, że odszkodowanie za zwłokę w płatnościach i przeciętne wynagrodzenie za absencję, w przypadku stwierdzenia faktu bezprawnego zwolnienia, mające zastosowanie do różnych sytuacji faktycznych i wypłacane jednocześnie, może unieważnić kompensacyjny charakter tych świadczeń, a być bezpodstawnym wzbogaceniem pracownika” – przyznał sąd.

Prawo lokalne również ma znaczenie

Irlandzki operator lotniczy argumentuje również, że sąd pierwszej instancji nie ma jurysdykcji do rozpoznania sprawy i że sprawa powinna być rozpatrywana zgodnie z prawem irlandzkim, co strony uzgodniły w swoich umowach o pracę. Sąd pierwszej instancji uznał jednak, że chociaż strony, przy zawieraniu umów o pracę, wybrały do rozstrzygania sporów prawo Republiki Irlandii, skarżący byli także chronieni jako pracownicy, z zastrzeżeniem korzystniejszych przepisów obowiązujących w miejscu wykonywania pracy, w tym przypadku Republiki Litewskiej.

„Należy zauważyć, że Kodeks pracy Republiki Litewskiej stanowi, że nawet w przypadku wyboru prawa obcego, wybór taki nie neguje stosowania norm nakazowych Republiki Litewskiej” – wyjaśnił sąd. Decyzja sądu jest nieprawomocna. Strony w ciągu 30 dni mogą się od niej odwołać do Sądu Okręgowego w Kownie.

Próba obniżenia kosztów stałych nie powiodła się?

Analizując sprawę, wydaje się, że Ryanair miał nadzieję na obniżenie ponoszonych kosztów stałych, przy jednoczesnym utrzymaniu operacji do i z litewskiego Kowna, przy wykorzystaniu swojej polskiej spółki zależnej. Przeniesienie pracowników do londyńskiej bazy przewoźnika może być postrzegane przez niektórych jako sposób na zachęcenie pracowników do rezygnacji z własnej woli lub jako podstawę do zwolnienia, jeśli nie zgłoszą się do pracy w nowej bazie.

Jednocześnie wydaje się, że grupa lotnicza liczyła na obniżenie kosztów, wykonując te same operacje lotnicze z udziałem polskich pracowników za pośrednictwem swojej polskiej spółki zależnej. Podczas gdy zarówno Litwa, jak i Polska są państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Litwa przyjęła euro jako swoją walutę, podczas gdy Polska nadal używa złotego. Większość ekspertów wskazuje, że koszty życia w Polsce są niższe niż na Litwie, mimo panującej wysokiej inflacji.