Strajki kontrolerów niszczą Ziemię

Między 1 marca a 9 kwietnia br., przez 34 dni prowadzone były akcje protestacyjne, które miały wpływ na transport lotniczy w Europie, głównie we Francji, ale także w mniejszym stopniu w Niemczech. Dla porównania, przez cały 2022 r. we Francji miało miejsce tylko pięć dni strajkowych.

W pierwszych trzech miesiącach tego roku każdego dnia we Francji wylatywało lub lądowało średnio 3 300 samolotów, w tym 800 statków powietrznych wykonujące loty krajowe. Szacuje się, że w tym samym okresie przez francuską przestrzeń powietrzną przelatywało codziennie około 3 700 samolotów. Biorąc pod uwagę, że w Europie odbywa się każdego dnia około 23 tys. lotów, szacuje się, że około 30 proc. codziennych lotniczych operacji zostało prawdopodobnie dotkniętych strajkami we Francji.

W ramach tych 30 proc. około trzy proc. stanowiły loty krajowe we Francji; 11 proc. stanowiły międzynarodowe wyloty i przyloty do Francji; 16 proc. to przeloty nad terytorium Francji. Pozostałe 70 proc. to inne rejsy. Ogólnie rzecz biorąc, 34 dni strajkowe w tym roku prawdopodobnie wpłynęły na co najmniej 237 tys. lotów do, z lub przez Francję i Niemcy, co jeszcze bardziej podkreśla dotkliwość prowadzonych akcji protestacyjnych. Dla porównania, zamknięcie przestrzeni powietrznej w Europie w wyniku erupcji wulkanu Eyjafjallajökull w 2010 r. (15-22 kwietnia) doprowadziło do zakłócenia około 100 tys. lotów.

Odwołania i opóźnienia lotów

Dzienna liczba odwołanych lotów wzrosła o co najmniej 37 proc. w porównaniu z typowym dniem operacyjnym we wcześniejszych latach. Podczas strajków francuskich kontrolerów ruchu lotniczego średnio odwoływano dodatkowe 485 lotów, z czego 25 proc. anulowanych operacji to przeloty we francuskiej przestrzeni powietrznej. Francuskie strajki dotknęły ponad 10 milionów pasażerów. W typowy dzień strajku około 64 tys. pasażerów nie mogło odbyć lotu zgodnie z planem.

Wskaźniki punktualności realizowanych operacji również spadł, i to o około dziewięć punktów procentowych. Średni poziom opóźnienia lotu wzrósł średnio z 11 do 23 minut. Samoloty do docelowych portów lotniczych przylatywały średnio 17 minut później niż planowano, co oznacza, że strajk spowodował wydłużenie się opóźnień o dodatkowe sześć minut.

Przy spadających wskaźnikach punktualności oczywiste jest, że opóźnienie ATFM (ang. Air Traffic Flow Management – zarządzanie przepływem ruchu lotniczego na trasie) – kiedy menedżer sieci EUROCONTROL zatrzymuje sprawny statek powietrzny na ziemi z powodu braku przepustowości kontroli ruchu lotniczego na jego trasie, było czterokrotnie większe w porównaniu z ubiegłorocznym okresem akcji protestacyjnych. Opóźnienie ma wpływ na kilka czynników, ale największy wpływ miały zakłócenia kontroli ruchu lotniczego (0,52 pkt proc.).

Z drugiej strony zdolności kontroli ruchu lotniczego stanowiły 0,06 pkt proc., a personel kontroli ruchu lotniczego zaledwie 0,01 punktu proc. Pozostałe czynniki, takie jak pogoda, stanowiły 0,02 pkt proc., a inne, takie jak zakłócenia na lotnisku lub na trasie, to odpowiednik 0,06 pkt proc.

Wpływ strajków na środowisko

Podczas gdy wskaźniki odwołań rejsów wzrosły, podobnie jak statystyki opóźnień, ponieważ linie lotnicze musiały zmienić trasę przelotów wielu lotów i realizować daną operację przez dłuższy czas niż zwykle, aby ominąć francuską przestrzeń powietrzną. Szacuje się, że między 7 marca a 9 kwietnia każdego dnia strajku przelatywano dodatkowe 96 tys. kilometrów.

Inny przykład miał miejsce 12 marca, kiedy około 40 lotów musiało wydłużyć swój typowy tor lotu w porównaniu do dnia wolnego os strajku (5 marca). Samoloty leciały o co najmniej 370 kilometrów więcej, aby tylko uniknąć wlotu we francuską przestrzeń powietrzną. Biorąc pod uwagę, że trasy lotów wydłużają się codziennie o tysiące kilometrów, nie jest zaskoczeniem, że każdego dnia strajku linie lotnicze spalały średnio dodatkowe 386 ton paliwa oprócz tego, co normalnie spalałyby na trasach, na których odbywały się loty.

Drastyczny wzrosty paliwa spalanego każdego dnia oznacza, że linie lotnicze spalały emitowały do atmosfery dodatkowo ponad 1200 ton dwutlenku węgla. Innymi słowy, gdyby nie doszło do strajków europejskich kontrolerów ruchu lotniczego, czas lotu i trasy byłyby znacznie krótsze, a wytwarzane emisje byłyby znacznie mniejsze. Koszt odwołań lotów dla operatorów statków powietrznych w okresie od 7 marca do 9 kwietnia 2023 r. wyniósł średnio osiem mln euro dziennie, natomiast za opóźnienia, przewoźnicy musieli zapłacić około sześć mln euro.

Efekt domina

We Francji wpływ strajków był znaczy. Jednak strajki we Francji spowodowały efekt domina. Odwołaniami lub opóźnieniami objęte zostały operacji w innych krajach. Prawie jedna trzecia lotów z Francji była opóźniona bezpośrednio w wyniku akcji protestacyjnej. Strajki we Francji mają również poważny wpływ na ruch w innych krajach, zwłaszcza u jej sąsiadów.

Hiszpania zanotowała codzienne 394 opóźnione bezpośrednio w wyniku strajków operacje, następnie Wielka Brytania (209) i Włochy (152). Jednak pod względem udziału samolotów odlatujących, strajk miał największy wpływ na Belgię (20 proc. opóźnionych lotów). W dalszej kolejności największe zakłócenia odczuła Portugalia (16 proc.), Hiszpania i Maroko (po 15 proc.).

Większość samolotów nie leciała do Francji, ale przelatywała nad jej terytorium w drodze do innego kraju. W przypadku Hiszpanii było to 88 proc. lotów, których dotyczyła ta sytuacja (345 z 394), podczas gdy w innych państwach był to od 66 do 77 proc. lotów. Średnie opóźnienie ATFM w dotkniętych strajkiem krajów wynosiło od 19 do 27 minut, przy średniej wynoszącej 23 minuty.

Jeśli chodzi o liczbę opóźnionych lotów, francuskie strajki najbardziej dotknęły Ryanaira. Każdego dnia później niż planowano zrealizowano 332 operacje. Narodowy przewoźnik lotniczy Francji zanotował opóźnienia w przypadku średnio 277 rejsów. 256 lotów easyJeta również nie odbyło się o czasie. Air France zanotował najwyższy odsetek lotów opóźnionych przez strajki (prawie jedna trzecia), a następnie easyJet (19 proc.) i Vueling (17 proc.). Średnie opóźnienie jednego rejsu dla powyższych linii lotniczych z powodu strajków wyniosło 22 minuty.

Poza milionami pasażerów, których dotknął europejski strajk kontroli ruchu lotniczego, wpływ na linie lotnicze i poważniejszy wpływ na środowisko uwidaczniają, w jaki sposób zakłócenie w jednym kraju może powodować konsekwencje wpływające negatywnie na cały europejski przemysł lotniczy. Chociaż we Francji obowiązują przepisy zapewniające realizację minimalnej ilości usług przewozu lotniczego, zapobiegające całkowitemu zamknięciu nieba w przypadku strajku kontrolerów, zapisy legislacyjne nie chronią w żaden sposób samolotów przelatujących przez Francję. Warto podkreślić, że przepisy np. w Grecji, Hiszpanii czy Włoszech dotyczące zapewniania minimalnych usług, które chronią prawa przelotowe.