TSUE: Linie spoza UE także muszą wypłacać odszkodowania za opóźnienia

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z siedzibą w Luksemburgu w sprawie C-561/20 jest ostatnim, które zwiększa prawa pasażerów do zwrotu kosztów za opóźnienia lub odwołania lotów. Pytania prejudycjalne zostały skierowane przez sądy państw członkowskich do Trybunału Sprawiedliwości po tym, jak trzech podróżnych dotarło do swojego miejsca docelowego w USA 223 minuty później niż planowany czas przylotu. Podróżni wykupili bilety na loty realizowane przez niemieckie linie lotnicze Lufthansa za pośrednictwem biura podróży. Pasażerowi mieli odbyć podróż z Brukseli w Belgii do San José w USA. Lot odbywał się z przesiadką na lotnisku Newark w Stanach Zjednoczonych. Po zakończonej podróży klienci pozwali United Airlines przed holenderskim sądem o niewypłacenie odszkodowania.

Lot nie był jednak realizowany przez Lufthansę, ale przez United Airlines, przewoźnika z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. W ogłoszonym wyroku Trybunał przypomniał przede wszystkim, że lot z jednym lub większą liczbą połączeń, który był przedmiotem jednej rezerwacji, stanowi całość w rozumieniu prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w prawie Unii Europejskiej. Możliwość zastosowania Rozporządzenia o prawach pasażerów linii lotniczych należy oceniać w odniesieniu do miejsca początkowego odlotu i miejsca docelowego lotu tego lotu – zauważyli sędziowie Trybunału w swoim orzeczeniu.

Suwerenność nie naruszona

Nederlandstalige Ondernemingsrechtbank Brussel (niderlandzkojęzyczny sąd do spraw gospodarczych w Brukseli) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi. Sąd zastanawiał się czy w przypadku udzielenia na pierwsze pytanie, dotyczące odpowiedzialności linii spoza UE za loty łączone, odpowiedzi twierdzącej [rozporządzenie nr 261/2004], w rozumieniu nadanym mu w pytaniu pierwszym, narusza prawo międzynarodowe, a w szczególności zasadę całkowitej i wyłącznej suwerenności każdego państwa na jego terytorium i w jego przestrzeni powietrznej w ten sposób, że interpretacja ta powoduje, iż prawo Unii ma zastosowanie do sytuacji, która ma miejsce na terytorium państwa trzeciego.

Analiza drugiego pytania prejudycjalnego nie wykazała istnienia jakiejkolwiek okoliczności, która mogłaby podważyć ważność rozporządzenia nr 261/2004 w świetle zasady międzynarodowego prawa zwyczajowego, zgodnie z którą każde państwo posiada całkowitą i wyłączną suwerenność w przestrzeni powietrznej nad swoim terytorium.

Sprawa rozpoczęta w 2018 roku

Pismem z dnia 6 września 2018 roku spółka Happy Flights BVBA, na którą przeniesiono wierzytelność powodów w postępowaniu głównym, wezwała United Airlines do zapłaty odszkodowania w wysokości 600 euro na osobę za to opóźnienie, czyli łącznej kwoty 1800 euro, na podstawie rozporządzenia nr 261/2004. W dniu 4 października 2018 roku United Airlines odpowiedziało Happy Flights podnosząc, że rozporządzenie to nie ma zastosowania, ponieważ do wspomnianego opóźnienia doszło podczas drugiego etapu omawianego lotu.

Wyjaśniono ponadto, że w tym przypadku linie lotnicze United Airlines nie miały zawartej umowy przewozu z trzema wymienionymi powyżej podróżnymi, jednak linie mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności za wypłatę odszkodowania, na które pasażerowie zasługują zgodnie z rozporządzeniem UE w sprawie odszkodowań na opóźnione loty.

Trybunał podkreśla to, zauważając, że skoro United Airlines przejęły odpowiedzialność za wykonanie tego konkretnego lotu, w tym ustalając jego trasę, to przewoźnik automatycznie staje się podmiotem obsługującym dany rejs, a zatem United Airlines są uznawane za linie lotnicze działającą w imieniu Lufthansy. Sędziowie wyjaśniają jednak również, że chociaż United Airlines są zobowiązane do wypłaty tym pasażerom odszkodowania jako obsługujący trasę przewoźnik lotniczy, tak samo mają oni prawo domagać się odszkodowania od dowolnej osoby, w tym stron trzecich, zgodnie z obowiązującym prawem krajowym.

Kolejny raz na korzyść pasażerów

TSUE po raz kolejny wyrokuje na korzyść pasażerów. Od teraz artykuł 3 ust. 1 lit. a) w związku z art. 6 i 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, należy interpretować w ten sposób, że pasażer lotu łączonego, składającego się z dwóch etapów i będącego przedmiotem jednej rezerwacji u przewoźnika wspólnotowego, rozpoczynającego się na lotnisku znajdującym się na terytorium państwa członkowskiego i kończącego się na lotnisku znajdującym się w kraju trzecim, poprzez inne lotnisko w tym kraju trzecim, jest uprawniony do odszkodowania od przewoźnika lotniczego z kraju trzeciego, który wykonał cały ów lot, działając w imieniu tego przewoźnika wspólnotowego, jeżeli pasażer ten dotarł do miejsca docelowego z ponad trzygodzinnym opóźnieniem powstałym na drugim etapie tego lotu.

21 grudnia ubiegłego roku Wysoki Sąd UE uznał, że pasażerom, których lot został przyspieszony należy się takiego samo odszkodowania jak w przypadku lotu opóźnionego. Trybunał rozpatrywał wtedy pytanie prejudycjalne zadane przez sądy z Niemiec i Austrii. Były to kolejne doprecyzowanie rozporządzenia nr 261/2004.