Adrian Zandberg o strajku w PLL LOT: Morawiecki milczy. Rachunek zapłacą podatnicy

Strajk, zdaniem zarządu PLL LOT, „nielegalny”, rozpoczął się 18 października i jest prowadzony przez dwa związki zawodowe działające w spółce. Polega on na dobrowolnym powstrzymaniu się od pracy. W poniedziałek, po niedzielnym odwołaniu pierwszego z powodu strajku lotu, spółka poinformowała o dyscyplinarnym zwolnieniu 67 protestujących. Protestujący nie ustępują i żądają przywrócenia do pracy Moniki Żelazik, przewodniczącej Związku Zawodowego Personelu Pokładowego i Lotniczego, jak i 67 osób dyscyplinarnie zwolnionych. Na bieżąco tematy wokół strajku, sytuacji zwiazkowców i odwołanych z tej przyczyny rejsach relacjonujemy dla Państwa tutaj.

Kryzys w LOT to także okazja, by porozmawiać szerzej o warunkach zatrudnienia w Polsce i roli związków zawodowych. O opinię zapytaliśmy Adriana Zandberga z partii Razem. Przypomnijmy, że polityk i historyk kilka miesięcy temu solidaryzował się ze związkowcami - Mają 100 proc. racji. PiS się doigrał - 18 października rozpocznie się strajk w PLL LOT. Tak się kończy arogancja, brak dialogu i represje przeciwko związkowcom - pisał niedawno na Twitterze.

Magdalena Wosińska, Rynek-Lotniczy.pl: Obserwując strajk w PLL LOT zastanawia mnie jedna rzecz. Wiele firm państwowych jest w stanie wyciszyć prostesty lub zapobiec protestom związkowców. Skąd Pana zdaniem w Locie takie protesty?

Adrian Zandberg, historyk, współzałożyciel i członek Zarządu Krajowego Partii Razem: Do konfliktu doprowadził nieudolny prezes. Zamiast po ludzku rozmawiać z pracownikami, potraktował ich tak, jakby odrabiali u niego pańszczyznę. To się musiało źle skończyć. LOT to flagowy przewoźnik, dlatego niezrozumiałe jest milczenie w tej sprawie Mateusza Morawieckiego. Być może jest to związane z tym, że premier to serdeczny kolega pana prezesa. Niestety, rachunek zapłacą podatnicy.

LOT ma doświadczoną, profesjonalną kadrę. To dzięki tym ludziom polskimi liniami lata się bezpiecznie. Prezes jest gotów zniszczyć ten atut, żeby tylko pokazać, że to on jest górą. To niedojrzałe i nieodpowiedzialne zachowanie, które już kosztowało bardzo dużo pieniędzy. Taka konfrontacyjna polityka jest po prostu nieopłacalna.

Patrząc szerzej. Dlaczego związki w spółkach, które często były krytykowane za sposób prowadzenia polityki pracy, powstają dopiero teraz i  to z wielkim trudem tam, gdzie są najbardziej potrzebne?

Bo kiedy nasza gospodarka się zmieniała, związki robiły za wroga publicznego. Ludzi, którzy próbowali się organizować w hipermarketach czy w logistyce, z automatu wyrzucano z pracy. Niestety, działo się to przy aplauzie mediów i polityków. To w dużym stopniu dlatego dziś związków nie ma tam, gdzie są najbardziej potrzebne: w usługach czy w budownictwie.

Problemem jest też rozproszenie. Miliony Polaków pracują dla dużego biznesu, ale na papierze są samozatrudnieni albo zatrudnieni w mikrofirmach. Niedawno spotkałem się z grupą robotników budowlanych, którzy chcą się zorganizować. Pracują na bardzo prestiżowej budowie w Warszawie. Zmusza się ich do pracy po kilkanaście godzin dziennie, na śmieciówkach, często w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia. Chcą negocjować, ale nie mają z kim - na budowie operuje kilkadziesiąt mikrofirm. Tak się kończy zamienianie stosunku pracy na B2B.

Takie zarządzanie pracą coraz słabiej pasuje do sytuacji na rynku. Firmy, które zatrudniają śmieciowo, mają dziś przestoje i zawalają kontrakty. Bo kto nie dba o pracowników, ten ich traci.

Czy w ogóle związki są do czegoś potrzebne?

Niektórzy menedżerowie reagują z przerażeniem na to, że pracownicy się organizują. Niesłusznie. Ze zorganizowanymi pracownikami można się porozumieć, można też sporo się od nich dowiedzieć. Nie wszystko widać przecież z fotela prezesa. Związki pilnują tego, że pracownicy mieli uczciwy udział w zyskach i ułatwiają rozwiązywanie konfliktów. A kiedy pracownicy czują, że firma nie robi ich w konia, bardziej się angażują i nie porzucają pracy. To się po prostu opłaca. Gospodarki skandynawskie czy Niemcy, gdzie związki są silne, radzą sobie świetnie.

Jaka wyglada ochrona praw osób, któe są zatrudnione w oparciu o umowę B2B? Czy Pana zdaniem liczba pracowników kontraktowych jest spora w skali kraju? 

Nijak. I niestety właśnie o to często chodzi w umowach B2B. Udawanie, że stewardessa jest spółką akcyjną, która współpracuje z linią lotniczą jak równy z równym, to oczywiście kpina. Prawo pracy powstało dlatego, że pracownik jest zwykle słabszy od zatrudniającego. Wypychanie ludzi na fikcyjne samozatrudnienie służy tylko jednemu - żeby przerzucić ryzyko i koszty na stronę słabszą. Jeśli ktoś pracuje na etacie, dla jednego pracodawcy, to powinien mieć normalną, uczciwą umowę o pracę.

Uczciwe B2B dotyczy prawdziwych przedsiębiorców. Udawanie, że kasjerka czy woźny jest firmą, to nadużywanie prawa. Nie potrafię zrozumieć, czemu rząd od lat na to pozwala. PiS, podobnie jak jego poprzednicy z PO, akceptuje patologię śmieciowego zatrudnienia. Sprawa LOT-u pokazuje, że nawet we flagowych, państwowych firmach pracowników traktuje się jak parobków. Tu nic się nie zmieniło, nowi prezesi zachowują się równie paskudnie jak ci z poprzedniego nadania.

Dlaczego LOT zapowiada, że będzie przyjmował pracowników tylko na umowy B2B, skoro przy malejącej liczbie bezrobotnych coraz więcej firm jako zachętę daje właśnie umowę o prace? W branży, w której działa nasz narodowy przewożnik obserwujemy problem z niedoborem pilotów...

Najwyraźniej pan prezes lubi robić papierowe oszczędności. Łatwo nimi uzasadnić przyznanie sobie wielomilionowej premii. Tyle, że wypychanie na samozatrudnienie to tak naprawdę droga donikąd. Zarządzanie przez zastraszanie kończy się tak, że doświadczeni pracownicy odchodzą. Dziś mają dokąd. Lekkomyślne pozbywanie się wartościowej kadry powinno być traktowane jak działanie na szkodę spółki i odpowiednio potraktowane przez właściciela. W tym przypadku - przez państwo.

Był Pan ze strajkującymi pod siedzibą LOT-u. Czy Pana zdaniem związki odrobiły lekcję z maja, kiedy ostatecznie do strajku nie doszło, a odbyła się jedynie pikieta protestacyjna? Mam wrażenie, że wówczas w maju wkradł się w ich zarządzaniu chaos.

Strajk to nie jest łatwa decyzja. Stewardessy i stewardzi podjęli spore ryzyko, żeby solidarnie upomnieć się o niesłusznie zwolnioną koleżankę. Jestem pełen szacunku dla dla ich odwagi. Partia Razem w pełni ich wspiera. Na tym strajku często słychać zdanie "solidarność naszą bronią" - i tak właśnie jest. Kiedy prezes nie chce rozmawiać, a jedynym językiem, którego używa, jest język represji, pracownicy nie mają wyboru. Podkreślmy to - do tego konfliktu doprowadził prezes Milczarski. I to on mógłby go rozwiązać w ciągu 30 minut, gdyby tylko chciał.

Czy prezes Milczarski powinien podać się do dymisji?

LOT to spółka pod osobistym nadzorem Mateusza Morawieckiego. Represje wobec pracowników obciążają więc także premiera. Na miejscu rządzących natychmiast doprowadziłbym do zmiany prezesa. To, co wyczynia prezes Milczarski, kompromituje państwo.